Γάμος ομόφυλων ζευγαριών : je t’aime, moi non plus;

Η πολυαναμενόμενη και, μάλλον, αναμενόμενη απόφαση της ελληνικής δικαιοσύνης για τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών δημοσιεύθηκε πριν από λίγες μέρες. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ρόδου, με την υπ΄αριθμ. 114/2009 απόφασή του κήρυξε ανυπόστατο τον γάμο που είχαν τελέσει η Όλγα και η Ευαγγελία στο όμορφο νησί της Τήλου πριν από ένα χρόνο περίπου. Oι ζέστες είχαν αρχίσει να σφίγγουν, οι κοπέλες ευτυχισμένες σιγοτραγουδούσαν μαζί με τον δήμαρχο Τήλου « λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το κορίτσι μου », ενώ το μέλλον φάνταζε λαμπρό. Έλα όμως που είχαν ξεχάσει τον ξενοδόχο, δηλαδή τον κακούλη Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ρόδου, ο οποίος ως προστάτης της ηθικής, ζήτησε από το Πρωτοδικείο να ακυρώσει τον γάμο; Όπερ και εγένετο.

Οφείλω να ομολογήσω ότι η απόφαση είναι λιγότερο κακή απ΄ό,τι περίμενα. Να πω την αλήθεια, ανέμενα επιχειρήματα τύπου εντελώς Μουτζαχεντίν χωρίς οιαδήποτε αναφορά σε διεθνές δίκαιο. Η απόφαση δείχνει ότι οι δικαστές το προσπάθησαν, ωστόσο, για να τους έβγαινε πιο πειστική η απόφαση, χρειάζονταν περισσότερη δουλίτσα και πιο διεισδυτικά επιχειρήματα.

Τρεις παρατηρήσεις έχω να κάνω. Πρώτον, οι εναγόμενες υποστήριξαν ότι η αγωγή που άσκησε ο Εισαγγελέας ήταν επέμβαση στην ατομική και οικογενειακή τους ζωή, όπως αυτή προστατεύεται από το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (αμάν πια αυτή η ΕΣΔΑ, σε λίγο θα την επικαλούνται και στα μπουζουξίδικα αν δεν δίνουν στον πελάτη πρώτο τραπέζι πίστα- θα μπορούσε όντως να είναι επέμβαση στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας). Το Πολ. Πρωτοδικείο απάντησε ότι το επιχείρημα βασιζόταν σε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι αυτό που έπρεπε εδώ να απαντηθεί ήταν εάν πράγματι βρισκόμασταν ενώπιον « οικογένειας ». Τώρα, εδώ να παρατηρήσω ότι η Σύμβαση δεν το βλέπει περιοριστικά το ζήτημα. Βάσει του άρθρου 8, θα υπήρχε παρέμβαση τουλάχιστον ως προς το δικαίωμα προστασίας του ιδιωτικού βίου, χωρίς δηλαδή καν να τεθεί η συζήτηση υπό το πρίσμα της « οικογενειακής ζωής » (βλ. π.χ. E.B. v. France [GC], no 43546/02, ECHR 2008 …). Άλλα και το άρθρο 12 της Σύμβασης που κατοχυρώνει συγκεκριμένα το δικαίωμα σύναψης γάμου, δεν αποκλείει την εφαρμογή του στα ομόφυλα ζευγάρια (μια απόφαση Christine Goodwin v. the United Kingdom [GC], no. 28957/95, ECHR 2002 VI την έχουν ακουστά στη Ρόδο ;). Οπότε σε αυτόν τον τομέα ήθελε περισσότερη δουλίτσα η απόφαση.

Φιλότιμη η προσπάθεια να βγει από την ανάλυση των διεθνούς δικαίου ότι ο όρος « οικογένεια » καταλαμβάνει μόνο τα ετερόφυλα ζευγάρια και ότι ο όρος « μελλόνυμφοι », του άρθρου 1367 ΑΚ, έχει την αντίστοιχη έννοια. Σε ό,τι πάντως αφορά την ανάλυση του δικαστηρίου σχετικά με το άρθρο 12 της ΕΣΔΑ ισχύουν όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω. Εγώ προσωπικά μπορώ να δεχθώ ότι κατά την εποχή σύνταξης του Αστικού Κώδικα ο νομοθέτης θεωρούσε δεδομένο ότι ο « γάμος » είχε ως σημείο αναφοράς το ετερόφυλο ζευγάρι. Νομίζω όμως ότι οι κρίσεις του δικαστηρίου στη συνέχεια σχετικά με το ζήτημα της ίσης μεταχείρισης και του άρθρου 4 του Συντάγματος δεν είναι επαρκείς. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζει την καρδιά του προβλήματος με τη φράση « Λαμβανομένων εν προκειμένω υπόψη των υφισταμένων άνω κοινωνικών συνθηκών, η μη αναγνώριση της ευχέρειας τέλεσης γάμου μεταξύ ομοφύλων κρίνεται δικαιολογημένη, αφού πρόκειται για πρόσωπα που βρίσκονται κάτω από διαφορετικές συνθήκες ». Εμ, εδώ σε θέλω. Ποιες είναι αυτές οι διαφορετικές συνθήκες ;

Μου αρέσει δε στο τέλος της απόφασης η παραίνεση του δικαστή στον νομοθέτη να αναλάβει εκείνος το ζήτημα και να ρυθμίσει νομοθετικώς το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Είναι σαν να του λέει: «Δεν μπορώ εγώ να βγάλω τα κάστανα απ΄τη φωτιά. Αυτό είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης, δεν μπορώ να αναλάβω εγώ την ευθύνη της αλλαγής». Εντάξει, ας μην είμαστε τόσο απαιτητικοί από την ελληνική δικαιοσύνη. Ήταν ίσως βαρύ το φορτίο της υπόθεσης για τους πρωτοδίκες της Ρόδου. Από την άλλη όμως, βρε παιδί μου, σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις δεν περιμένεις από τον δικαστή να πάρει τη ζυγαριά στα χέρια του και να βγάλει απόφαση θαρραλέα σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι ίσος με τους συμπολίτες σου σε μια δημοκρατία ;
Η συνέχεια στο Εφετείο Δωδεκανήσου.