EΔΔΑ, Demopoulos and others v. Turkey, απόφαση επί του παραδεκτού, 1.3.2010. Ουαί τοις ηττημένοις!

Αναμφισβήτητα, η πιο σημαντική για το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου απόφαση του ΕΔΔΑ είναι η απόφαση επί του παραδεκτού Demopoulos and others v. Turkey, με την οποία το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το ένδικο μέσο που προβλέπεται από τον νόμο 67/2005 της Τουρκικής δημοκρατίας της Βορείου Κύπρου (RTCN) για την αποζημίωση των Ελληνοκυπρίων , οι οποίοι αποστερήθηκαν των ιδιοκτησιών τους κατά την τουρκική εισβολή του 1974, είναι αποτελεσματική προσφυγή σύμφωνα με το άρθρο 35 της ΕΣΔΑ. Βάσει αυτού του συμπεράσματος, το Τμήμα διευρυμένης σύνθεσης απέρριψε τις προσφυγές των δέκα επτά προσφευγόντων για μη εξάντληση των εσωτερικών ενδίκων μέσων.

Η Dimopoulos αποτελεί την αναμενόμενη εξέλιξη της προηγούμενης απόφαση πιλότου του ΕΔΔΑ Xenides-Arestis v. Turkey, 22.12.2005 όπου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κάλεσε το τουρκικό κράτος να ψηφίσει νόμο με τον οποίο θα προβλεπόταν δικαστική επιτροπή στο RTCN για την αποζημίωση των ενδιαφερομένων. Η Dimopoulos λοιπόν είναι η φυσιολογική συνέχεια της Xenides-Arestis και το κυπριακό κράτος θα έπρεπε κανονικά να το είχε δει να έρχεται. Με 1.500 ίδιου περιεχομένου προσφυγές να εκκρεμούν αυτήν τη στιγμή στο ΕΔΔΑ από Ελληνοκύπριους που έχασαν τις περιουσίες τους το 1974, είναι προφανές ότι το Στρασβούργο έψαχνε έναν εύσχημο τρόπο να τις διώξει από πάνω του. Η σύσταση αυτής της Επιτροπής αποζημιώσεων αποτέλεσε το κατάλληλο πάτημα και, άρα, οι υπόλοιπες 1.500 προσφυγές θα απορριφθούν τώρα ως απαράδεκτες για μη εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων.

Τώρα, ως προς την αιτιολογία της απόφασης, πιστεύω ότι είναι προβληματική. Το ΕΔΔΑ προβαίνει σε ευφάνταστους νομικούς ακροβατισμούς προκειμένου να θεωρήσει το επίδικο ένδικο μέσο ως αποτελεσματικό. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Θα σταθώ σε δύο σημεία τη απόφασης. Πρώτον, το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι το γεγονός της μη αναγνώρισης του RTCN ως νόμιμου κράτους από τη διεθνή κοινότητα δεν σημαίνει αυτομάτως ότι και οι νόμοι που το ίδιο ψηφίζει θεωρούνται αυτομάτως ανίσχυροι (§89). Και αυτό με τη λογική ότι από τη στιγμή που αναγνωρίζεται από την προηγούμενη απόφαση Loizidou η ευθύνη της Τουρκίας ως κράτους που κατέχει στρατιωτική τη Βόρεια Κύπρο και άρα ασκεί κρατική εξουσία σε τόπο εκτός της επικράτειάς της, θα ήταν αντιφατικό να μην αναγνωρίζεται και η ισχύ πράξεων νομοθετικών ή άλλων που προέρχονται από τις αρχές του RTCN. Το επιχείρημα πάσχει κατά τη γνώμη μου διότι εκκινεί από λανθασμένη βάση. Στη Loizidou και στις επόμενες σχετικές αποφάσεις, όπως τη διακρατική Cyprus v. Turkey, η αναγνώριση της διεθνούς ευθύνης της Τουρκίας εκτός της επικράτειάς της, ήταν απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να αποδοθούν οι παραβιάσεις σε κράτος-μέλος της Σύμβασης και έτσι να θεωρηθούν οι προσφυγές παραδεκτές ratione personae. Κοινώς, χωρίς καθ΄ου κράτος, οι προσφυγές θα είχαν απορριφθεί. Και είναι απολύτως λογικό οι καταγγελλόμενες παραβιάσεις να καταλογίζονταν στην Τουρκία, αφού οι στρατιωτικές δυνάμεις της είχαν εισβάλει στο νησί. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την αναγνώριση της νομιμότητας πράξεων που εκδίδει στη συνέχεια η κατέχουσα δύναμη και μάλιστα την εξάρτηση του παραδεκτού της προσφυγής στο ΕΔΔΑ από την εξάντληση ενδίκων μέσων που προβλέπουν αυτές οι πράξεις! Με τη λογική αυτή νομιμοποιείται στην ουσία η κατέχουσα δύναμη και τα όσα λέει το ΕΔΔΑ γενικά για μη αναγνώριση του RTCN από το ίδιο είναι εκ του πονηρού. Όταν αναγνωρίζεις τη νομιμότητα πράξεων της κατέχουσας κρατικής δύναμης, στην πράξη αναγνωρίζεις και την ίδια. Αυτή είναι η πικρή αλήθεια. Ουαί τοις ηττημένοις !



Δεύτερον, δεν είναι καθόλου πειστικός ο συλλογισμός του ΕΔΔΑ (μόλις μία παράγραφος, §120) σχετικά με την αμεροληψία αυτής της Επιτροπής. Επισημαίνει ότι τα δύο από τα μέλη της πρέπει υποχρεωτικά να προέρχονται από χώρες εκτός της Ελλάδας, Τουρκίας, Ηνωμένου Βασιλείου, Τουρκίας και ότι οι προσφεύγοντες δεν απέδειξαν την παντελή ( !!) απουσία αμεροληψίας της Επιτροπής. Υπενθυμίζω ωστόσο ότι η Επιτροπή απαρτίζεται από πέντε έως επτά μέλη και ότι τα μέλη της προτείνονται από τον Πρόεδρο της RTCN και διορίζονται από την από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του RTCN. Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει δηλαδή; Μάλλον εδώ το ΕΔΔΑ ξέχασε λιγουλάκι την προηγούμενη νομολογία του ως προς τις προϋποθέσεις αμεροληψίας σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ.

Για να λέμε όμως και τα πράγματα με το όνομά τους, η κυπριακή κυβέρνηση θα έπρεπε να αναμένει αργά ή γρήγορα μια τέτοια εξέλιξη. Δεν περιμένεις από δικαστικό όργανο και μάλιστα διεθνές να δώσει λύση σε πολιτικό πρόβλημα. Και όταν λες από δω κι από κει στα διεθνή fora ότι «ναι, ναι θα ψηφίσουμε το σχέδιο Annan» και μετά, αφού γίνεις μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεσηκώνεις τον κόσμο να το καταψηφίσει και μιλάς για veto κατά της Τουρκίας, θα πρέπει να αναμένεις ότι οι άλλοι σε περιμένουν τη γωνία. Οι Κύπριοι δεν έχουν καταλάβει ότι όσο περνάει ο καιρός τόσο το δίκαιο των αιτημάτων τους ξεθωριάζει. Πόσες φορές στο παρελθόν δεν εκμεταλλεύτηκαν το θετικό momentum στη διεθνή πολιτική σκηνή για την επιτυχή προώθηση των αιτημάτων τους; Και δυστυχώς στη ζωή ο άνεμος είναι λίγες φορές πραγματικά ούριος. Όπως έλεγε και ο Αβέρωφ, το Κυπριακό είναι μία ιστορία χαμένων ευκαιριών.

Η αγνώστου διαμονής Ρουμάνα καθαρίστρια και τα θαυμαστά έργα των ποινικών δικαστηρίων/ ΕΔΔΑ, Popovitsi c. Grèce, 14.1.2010

Λοιπόν, η Popovitsi δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς το νομικό σκέλος της αλλά, αναμφισβήτητα, καταδεικνύει την παντελή έλλειψη κοινού νου που χαρακτηρίζει ουκ ολίγες φορές τα ελληνικά δικαστήρια. Η νομολογία του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου έχει, ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια, αναδείξει ιστορίες απείρου κάλλους, όπου τα ελληνικά δικαστήρια ερμηνεύουν τόσο στενά και φορμαλιστικά το εθνικό δίκαιο (σε ό,τι αφορά τους κανόνες του παραδεκτού) ώστε τελικά να προσβάλλεται το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο. Η Popovitsi είναι μία από αυτές τις υποθέσεις, η οποία μάλιστα αφορά το ειδικότερο ζήτημα της κοινοποίησης του κλητηρίου θεσπίσματος και της καταδικαστικής απόφασης σε άτομα αγνώστου διαμονής. Κατά της προσφεύγουσας ασκήθηκε μήνυση για κλοπή από την οικία του πρώην εργοδότη της, για τον οποίον εργαζόταν ως καθαρίστρια (floor management, για πιο politically correct έκφραση). Το αστυνομικό όργανο την αναζήτησε ωστόσο σε λάθος διεύθυνση από αυτήν στην οποία αποδεδειγμένα διέμενε και, έτσι, το κλητήριο θέσπισμα αναρτήθηκε στο δημαρχείο Αθηνών καθώς η προσφεύγουσα θεωρήθηκε ως «αγνώστου διαμονής». Μετά την καταδίκη της in absentia και η απόφαση του πλημμελειοδικείου αναρτήθηκε στο δημαρχείο. Η προσφεύγουσα πληροφορήθηκε την καταδίκη της όταν πήγε να ανανεώσει την άδεια παραμονής της. Σημειωτέον ότι καθ΄όλη της διάρκεια της παραμονής της στην Ελλάδα δήλωνε στις αρμόδιες διοικητικές αρχές την ίδια, πραγματική, διεύθυνση. Έχοντας χάσει την προθεσμία να ασκήσει έφεση, ζήτησε την ακύρωση της καταδικαστικής απόφασης προβάλλοντας ότι κακώς είχε θεωρηθεί ως αγνώστου διαμονής, αφού οι διοικητικές αρχές μια χαρά είχανε στη διάθεσή τους την πραγματική της διεύθυνση. Το δικαστήριο απέρριψε όμως την αίτηση ακυρώσεως υπογραμμίζοντας ότι η εισαγγελική αρχή δεν είχε στη διάθεσή της τη σωστή διεύθυνση.



Το ΕΔΔΑ κατέληξε σε παραβίαση του άρθρου 6§1 και συγκεκριμένα του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο, επισημαίνοντας βασικά ότι από τη στιγμή που οι άδειες παραμονής της προσφεύγουσας περιελάμβαναν την ορθή διεύθυνσή της, θα έπρεπε οι εισαγγελικές αρχές να δείξουν κάποιο ενδιαφέρον και να την αναζητήσουν και εκεί. Το ΕΔΔΑ υπονοεί δηλαδή ότι πρέπει να υφίσταται ένα είδος συνεννόησης και ενημέρωσης μεταξύ της διοίκησης και της δικαιοσύνης σε ό,τι αφορά τέτοια διαδικαστικά ζητήματα, ιδιαιτέρως όταν η επίδοση δικαστικού εγγράφου όπως είναι το κλητήριο θέσπισμα ή η καταδικαστική απόφαση μπορεί να έχει σοβαρότατες συνέπειες για τον ενδιαφερόμενο. Επίσης, το ΕΔΔΑ τόνισε ότι ο πολίτης δεν έχει υποχρέωση να τρέχει να ενημερώνει τις εισαγγελικές αρχές όποτε αλλάζει διεύθυνση κατοικίας, από τη στιγμή που δεν γνωρίζει ότι εκκρεμεί ποινική δίωξη εναντίον του (§22). Λογικό μου φαίνεται αυτό. Αντί η γραμματεία της εισαγγελίας να θεωρεί ότι μαζί με τη μετακόμιση κάθε πολίτης θα πρέπει να τρέχει και στην Ευελπίδων λέγοντας «καλού-κακού ας το πω και στον εισαγγελέα, δεν ξέρεις μήπως μου έχει τραβήξει κανένας καμιά μήνυση», μάλλον θα έπρεπε οι κρατικές υπηρεσίες να συνεργάζονται καλύτερα και να μη βαριούνται που ζουν.



Να υπενθυμίσω ότι η Popovitsi είναι η δεύτερη ελληνική απόφαση του ΕΔΔΑ ως προς το ζήτημα της κοινοποίησης στα πρόσωπα που θεωρούνται «αγνώστου διαμονής». H πρώτη ήταν η περυσινή Elyasin c. Grèce (28.5.2009) στην οποία η Popovitsi, περιέργως πώς, δεν κάνει οιαδήποτε αναφορά. Κακώς, τέλος, η απόφαση δεν επιδικάζει χρηματική αποζημίωση στην προσφεύγουσα λόγω ηθικής βλάβης, θεωρώντας ότι η διάγνωση της παραβίασης είναι αρκετή. Ναι, θα κάνει η προσφεύγουσα την απόφαση του Στρασβούργου κορνίζα και θα τη βάλει στο σαλόνι να τη δείχνει στις φίλες της κατά τον απογευματινό καφέ!


Τέλος, αν έχετε διάθεση για μελαγχολικό ροκάκι σας προτείνω Black Heart Procession και ιδιαιτέρως το album Amore del Tropico.

Δεν είναι ο τελευταίος τους δίσκος αλλά, προσωπικά, είναι αγαπημένος μου.

Καμαρώστε τους!

Είναι γεγονός ότι εν μέσω της πρωτόγνωρης οικονομικής, θεσμικής κλπ. κλπ. καταιγίδας που έχει ενσκήψει, μόνο η Βουλή απέμεινε ως παρηγοριά, ως φάρος ηθικής, ως παράδειγμα προς μίμηση για τον κατατρεγμένο μισθωτό που τρέχει και δεν προφταίνει πλέον να πληρώσει τους λογαριασμούς των κινητών του. Μπορεί δηλαδή ο φορολογούμενος να μην έχει να αγοράσει ούτε σώβρακο αλλά τουλάχιστον έχει να υπερηφανεύεται για το ηθικό ανάστημα των εθνοπατέρων. Έτσι και χθες η Βουλή έδωσε εκ νέου λαμπρά δείγματα γραφής και απέρριψε τις αιτήσεις για άρση της ασυλίας των βουλευτών Ντινόπουλου και Βελόπουλου. Ο πρώτος κατηγορείτο για παράβαση καθήκοντος, πριν μάλιστα εκλεγεί βουλευτής, και ο δεύτερος για φθορά ξένης ιδιοκτησίας. Αδικήματα δηλαδή που συνδέονται ΣΤΕΝΟΤΑΤΑ με την ενάσκηση βουλευτικού έργου. Με συντριπτική πλειοψηφία το ελληνικό Κοινοβούλιο απέρριψε τα εισαγγελικά αιτήματα για άρση της ασυλίας τους.



Όλα αυτά, ενώ πριν από έναν μόλις μήνα η Ελλάδα καταδικάσθηκε για δεύτερη φορά από το Ευρωπαϊκό δικαστήριο δικαιωμάτων του ανθρώπου για την πρακτική των ελλήνων βουλευτών να ερμηνεύουν το θεσμό της βουλευτικής ασυλίας ως προνόμιο της κάστας τους που τους απαλλάσσει από τις άσκοπες βόλτες στα ποινικά δικαστήρια. Πού να τρέχουν οι άνθρωποι. Έχουν και δουλειές. Μπορεί να διαφωνούν μεταξύ τους για τα μέτρα λιτότητας και την οικονομική πολιτική και να τσακώνονται σαν τα κοκόρια (και καλά τώρα) αλλά όταν είναι για το τομαράκι τους αποφασίζουν με αξιοθαύμαστη σύμπνοια. Τι να πει κανείς; Σε σοβαρή χώρα θα είχαν ξεσηκωθεί και οι πέτρες λόγω αυτού του απίστευτου και συνεχούς σκανδάλου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο φτύσιμο για τον πολίτη από τον βουλευτή που του λέει κατάμουτρα ότι όλα τα γουρούνια είναι ίσα αλλά εμείς τα κοινοβουλευτικά γουρούνια είμαστε πιο ίσα από τα ίσα. Ίσως όμως τελικά να είναι αυτή η φυσιολογική κατάσταση των πραγμάτων. Τέτοιοι είμαστε και τέτοια Βουλή μας αξίζει. Καμαρώστε την.