Ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι (που τις έχουμε και αδυναμία...)
ΕΔΔΑ, Exteberria and others v. Spain (απόφαση 30.6.2009, προσφυγή no. 35579/03)

Από κοινού με την Herri Batasuna and Batasuna v. Spain (απόφαση 30.6.2009 nos. 25803/04 25817/04), οι αποφάσεις αυτές αντιμετώπισαν το ζήτημα της νομιμότητας πολιτικών σχηματισμών, οι οποίοι συνδέονταν και υποστήριζαν την τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ. Στη δεύτερη υπόθεση, η οποία βασικά αφορούσε το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ, δηλαδή το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, το ΕΔΔΑ προβαίνει σε ενδιαφέρουσες σκέψεις πριν θεωρήσει ότι η διάλυση των προσφευγόντων πολιτικών κομμάτων δεν ήταν αντίθετη στην προαναφερθείσα διάταξη. Πρώτα-πρώτα τονίζει ότι ο νόμος βάσει του οποίου διατάχθηκε η διάλυση των πολιτικών κομμάτων ήταν προβλέψιμος καθώς ουδεμία διάταξη της Σύμβασης δεν αποκλείει τη θεμελίωση της προσβαλλόμενης δικαστικής κρίσης σε πραγματικά περιστατικά που προηγούνταν της θέσης σε ισχύ του συγκεκριμένου νόμου. Ελπίζω η σκέψη αυτή να αφορά τη συγκεκριμένη υπόθεση και να ,ην επεκταθεί και σε ζητήματα ποινικού δικαίου.
Δεύτερον, το ΕΔΔΑ συμπλέει με το Ισπανικό συνταγματικό δικαστήριο δεχόμενο ότι η άρνηση του Batasuna να καταδικάσει την τρομοκρατική βία αποτέλεσε στην ουσία σιωπηρή υποστήριξη της τρομοκρατίας, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρόβλημα αυτό ταλανίζει την Ισπανία για χρονικό διάστημα πάνω από τριάντα χρόνια και ότι όλα τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα το έχουν έως σήμερα καταδικάσει. Τώρα, προσωπικά έχω ένα προβληματάκι με αυτήν τη σκέψη. Πέρα από το πλαίσιο της συγκεκριμένης υπόθεσης, το ότι δεν καταδικάζεις κάτι, δεν σημαίνει ότι, αυτομάτως, το υποστηρίζεις. Η εφαρμογή αυτού του κανόνα αδιάκριτα στο πλαίσιο της ελευθερίας της εκφρασης μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα γι΄αυτό το δικαίωμα.

Στην Exteberria η υπόθεση αφορούσε τον αποκλεισμό από τις βουλευτικές, νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές, πολιτικών σχηματισμών, οι οποίοι θεωρούνταν διάδοχοι του Batasuna. Η απόφαση είναι ενδιαφέρουσα, διότι επιβεβαιώνει τον διάλογο που υφίσταται μεταξύ των άρθρων 3 του Πρώτου πρωτοκόλλου (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) και 10 (ελευθερία της έκφρασης). Σε ό,τι αφορά τον αποκλεισμό από τις βουλευτικές εκλογές, το ΕΔΔΑ εφαρμόζει, όπως ήταν αναμενόμενο, το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου, διάταξης που, ως γνωστόν, αφορά μόνο αυτού του είδους της εκλογές. Σε ό,τι όμως αφορά τις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές, τίθεται σε εφαρμογή η ευρύτερη διάταξη, δηλαδή η ελευθερία της έκφρασης, εν προκειμένω της πολιτικής έκφρασης. Προβληματική πάντως μου φαίνεται η σκέψη του δικαστηρίου του Στρασβούργου ότι η διήμερη προθεσμία για να αμφισβητήσει το αποκλεισθέν κόμμα την απόρριψη της υποψηφιότητάς του, δεν είναι προβληματική ως προς τα προαναφερθέντα άρθρα. Σημειώνω ότι σχετικά με αυτό το ζήτημα, η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης υποδεικνύει ότι η εύλογη προθεσμία θα ήταν τουλάχιστον τρεις ημέρες.