Ελευθερία του τύπου v. Τιμής και υπόληψης διασημοτήτων : Σημειώσατε 1 (για την ώρα) Axel Springer AG c. Allemagne [GC], no 39954/08, 7.2.2012/ Von Hannover c. Allemagne (no 2) [GC], nos 40660/08 et 60641/08, 7.2.2012

Η πιο πρόσφατη σοδειά αποφάσεων του Grand Chamber του ΕΔΔΑ έχει στο μενού ελευθερία της έκφρασης, μίντια, τιμή και υπόληψη διασημοτήτων. Μιαμ, μιαμ ! Τη θυμάστε την πρώτη απόφαση Von Hannover, με την Καρολίνα του Μονακό να διαμαρτύρεται διότι τη φωτογράφιζαν με το αίσθημα σε εστιατόρια και παραλίες; Ε, οι δύο αποφάσεις του GC

είναι το sequel της ίδιας προβληματικής. Η ελευθερία του Τύπου κερδίζει στα σημεία αλλά, κατά τη γνώμη του blog, δεν θα πρέπει να κάνουν και πάρτυ τα ΜΜΕ καθώς η νίκη είναι στα σημεία.

 Στην πρώτη υπόθεση, την Axel Springer (τη μαμά εταιρεία της εφημερίδας Bild, που γράφει τελευταία τόσο ωραία πράγματα για τη χώρα μας), η εφημερίδα δημοσίευσε πρωτοσέλιδο άρθρο στο οποίο περιγραφόταν η σύλληψη ενός διάσημου ηθοποιού για κατοχή κοκαΐνης. Ο καλλιτέχνης προσέφυγε στα γερμανικά δικαστήρια και πέτυχε την έκδοση διαταγής με την οποία απαγορευόταν η αναδημοσίευση του συγκεκριμένου άρθρου. Όταν στη συνέχεια ο ηθοποιός καταδικάστηκε για κατοχή ναρκωτικών σε χρηματικό πρόστιμο, πέτυχε πάλι την έκδοση δικαστικής διαταγής με την οποία απαγορευόταν η δημοσίευση αυτής της είδησης. Στη Von Hannover, μία φωτογραφία της Καρολίνας να περπατάει στα χιόνια με τον σύζυγό της Ερνέστο Αύγουστο δημοσιεύθηκε σε γερμανικά περιοδικά συνοδεύοντας άρθρο που αφορούσε την άσχημη κατάσταση της υγείας του Ρενιέ. Η Καρολίνα είχε προηγουμένως ζητήσει από τα δικαστήρια να απαγορεύσουν τη δημοσίευση αλλά αυτά θεώρησαν ότι η φωτό σχετιζόταν λίγο ως πολύ με θέμα γενικότερου ενδιαφέροντος που ήταν η υγεία του μπαμπάκα της Καρολίνας.

Το ωραίο με τις δύο υποθέσεις είναι ότι αφορούν το ίδιο νομικό ζήτημα, δηλαδή τη σχέση της ελευθερίας της έκφρασης με την προστασία της ιδιωτικότητας διασημοτήτων. Η κάθε μια υπόθεση αντιμετωπίζει όμως το ζήτημα από διαφορετική οπτική γωνία. Στην Axel Springer, η προσφεύγουσα παραπονιόταν για παραβίαση του άρθρου 10, δηλαδή της ελευθερίας του Τύπου ενώ στη δεύτερη η Καρολίνα προέβαλε ότι ειχε παραβιαστεί το άρθρο 8 και, ειδικότερα, το δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικής ζωής. Λοιπόν, το πρώτο καλό νέο είναι ότι το Grand Chamber αποφάσισε να συμπεριφερθεί ως Grand Chamber και να εξηγήσει, βασιζόμενο στην πρότερη νομολογία του, βάσει ποιών στοιχείων προβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις στη στάθμιση ανάμεσα στα δυο συγκρουόμενα δικαιώματα. Τα στοιχεία αυτά είναι πέντε, δηλαδή α) η συμβολή του δημοσιεύματος σε συζήτηση γενικότερου ενδιαφέροντος β) η αναγνωρισιμότητα του προσώπου που αποτελεί το αντικείμενο του άρθρου γ) η γενικότερη συμπεριφορά του προσώπου και η τυχόν προηγούμενη κυκλοφορία της είδησης σε άλλη δημοσίευση δ) το περιεχόμενο, η μορφή της δημοσίευσης καθώς και οι συνέπειες της τελευταίας και ε) οι περιστάσεις λήψης των φωτογραφιών. Παρατηρούμε λοιπόν ότι το επιτρεπτό δημοσίευσης φωτογραφιών σε περιπτώσεις όπως οι οι συγκεκριμένες καθορίζεται μέσα από πολλαπλά φίλτρα που θέτει το ΕΔΔΑ.

Στην πρώτη υπόθεση, το ΕΔΔΑ θεώρησε ότι η κοκίτσα του ηθοποιού και η καταδίκη του ήγειραν λιγουλάκι ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος και ότι, γενικότερα, η εφημερίδα δεν είχε κακή πρόθεση κατά τη δημοσίευση, δηλαδή δεν αποσκοπούσε στο ξεκατίνιασμα του ηθοποιού αλλά στην ενημέρωση του κοινού. Έτσι, παρά το γεγονός ότι αναφέρθηκε στη σύλληψη και την καταδίκη, δεν επεκτάθηκε και σε γαργαλιστικές λεπτομέρειες από τη ζωή του προσφεύγοντος. Παραβίαση του άρθρου 10.

Στη δεύτερη υπόθεση, το GC παρατήρησε ότι τα γερμανικά δικαστήρια ήταν σωστά και όμορφα και προέβησαν σε ενδελεχές ζύγισμα των συγκρουόμενων δικαιωμάτων. Η επίμαχη φωτογραφία αφορούσε μεν ιδιωτικές στιγμές στο χιόνι, ωστόσο συνέβαλε κατά κάποιον τρόπο σε ένα δημόσιο διάλογο, καθώς σχετιζόταν με ένα «γεγονός της σύγχρονης ιστορίας» την κατάσταση του Ρενιέ. Δηλαδή, το άρθρο υπονοούσε ότι ενώ ο Rενιέ πέθαινε, η Καρολίνα το είχε ρίξει στις διακοπές. Επίσης, ο χώρος λήψης της φωτογραφίας ήταν δημόσιος (καταμεσής δρομου, στο ειδυλλιακό Σεν Μόριτς) και απεικονίζονταν σε αυτή δημόσια πρόσωπα. Σε αυτό το σημείο  να σημειώσουμε ότι το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι τα γερμανικά δικαστήρια είχαν εξετάσει το θέμα βάσει των νομολογιακών του αρχών, στοιχείο που το ικανοποίησε ιδιαίτερα. Αυτό είναι ένα πρόσφατο trend στη νομολογία (βλ. σχετικά και την επίσης πρόσφατη Mork v. Germany). Συμβουλή λοιπόν προς τα αγαπημένα μας ανώτατα δικαστήρια. Αν θέλετε να περνάτε χωρίς άγχος και καούρες τον σκόπελο του ΕΔΔΑ, βάζετε στις αποφάσεις σας και καμιά αναφορά στα νομολογιακά του κριτήρια. Κάνε το καλό και ρίξτο στο γιαλό. Και πού ξέρεις; Μπορεί και να σου κάτσει...

Με τις δύο αυτές αποφάσεις το GC λέει στην ουσία ότι το γεγονός πως τα επίμαχα άρθρα ή φωτογραφίες δημοσιεύονται από κουτσομπολίστικα περιοδικά, δεν σημαίνει ότι η ελευθερία του Τύπου πάει περίπατο. Εφόσον υπάρχει ένα είδος χαλαρού συνδέσμου με την επικαιρότητα και με ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος, είναι πιθανό η πλάστιγγα να γείρει υπέρ της ελευθερίας του Τύπου. Φαντάζομαι βέβαια ότι μικρή αξία έχουν οι αποφάσεις αυτές για τα ελληνικά κουτσομπολίστικα περιοδικά, στα οποία βλέπουμε πάντα τις ίδιες και τους ίδιους να ακκίζονται ή να κοιτάνε έκπληκτοι τον φακό του φωτογράφου ("μα καλά πού με ξετρύπωσε εδώ πέρα με το αίσθημα;"), ενώ στην πραγματικότητα πάντοτε το κλικ ακούγεται με την άδεια τους.