Νέες, ωραίες και ενδιαφέρουσες

ΕΔΔΑ, Branko Tomasic and others v. Croatia, 15.1.2009
Άρθρο 2, ευθύνη του εγκαλούμενου κράτους για ανθρωποκτονία από ιδιώτη
Ο Μ.Μ., δράστης της ανθρωποκτονίας, είχε προηγουμένως καταδικασθεί από τα κροατικά δικαστήρια σε φυλάκιση πέντε μηνών, λόγω των επανειλημμένων απειλών που είχε εκτοξεύσει κατά της συζύγου του και του παιδιού τους ότι θα τους σκότωνε με βόμβα. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του βρισκόταν υπό ψυχιατρική παρακολούθηση, όπως είχε διατάξει το αρμόδιο δικαστήριο. Ένα μήνα μετά την πρόωρη αποφυλάκισή του, σκότωσε τη γυναίκα του και το παιδί του (τους πυροβόλησε, δεν έβαλε βόμβα) πριν ο ίδιος θέσει τέλος στη ζωή του.
Η απόφαση εφαρμόζει και επεκτείνει στο πλαίσιο του άρθρου 2 το νομολογιακό κεκτημένο των αποφάσεων Osman v. Uk και Mastromatteo v. Italy, οι οποίες ήταν οι πρώτες που αντιμετώπισαν το ζήτημα της εφαρμογής του άρθρου 2 σε περιπτώσεις που ο θάνατος προέρχεται από ενέργεια ιδιώτη και όχι κρατικού οργάνου. Επίσης, αντιμετωπίζει για πρώτη φορά, στο πλαίσιο του άρθρου 2, την περίπτωση αποφυλάκισης ατόμου που αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα και την ευθύνη του κράτους από την πραγματοποίηση απειλών κατά της ζωής τρίτων, οι οποίες ήταν επανειλημμένες και βάσιμες. Στην προκειμένη περίπτωση το ΕΔΔΑ καταλήγει σε παραβίαση του άρθρου 2 αφού έχει τονίσει ότι ούτε η ψυχολογική υποστήριξη και παρακολούθηση του δράστη κατά τη φυλάκισή του ήταν αποτελεσματική ούτε αξιολογήθηκε ενδελεχώς η κατάστασή του πριν ο ίδιος αποφυλακισθεί.

ΕΔΔΑ, Nikolaishvili v. Georgia, 13.1.2009
Άρθρο 5§1, έννοια της «ασφάλειας» κατά το άρθρο 5§1
Προκειμένου να συλλάβουν τον αδερφό του προσφεύγοντος, οι γεωργιανές αρχές κάλεσαν τον τελευταίο να καταθέσει ως μάρτυρας στην ποινική διαδικασία που είχε κινηθεί εναντίον του πρώτου. Τον συνέλαβαν και τον έθεσαν σε προσωρινή κράτηση έτσι ώστε να υποχρεώσουν τον αδερφό του να παραδοθεί στις αρχές.

Η απόφαση έχει ενδιαφέρον, διότι το ΕΔΔΑ έχει την ευκαιρία να εμβαθύνει σχετικά με την έννοια της «ασφάλειας», όπως προβλέπεται από το άρθρο 5. Αν και γίνεται από τη μία πλευρά δεκτό ότι οι διωκτικές αρχές μπορούν να μετέρχονται ως ένα βαθμό τεχνάσματα κατά την καταπολέμηση του εγκλήματος, θεωρεί ότι υφίστανται κάποια όρια από τη στιγμή που παραβιάζεται η έννοια της ασφάλειας του δικαίου. Αυτό συνέβη και στην προκειμένη περίπτωση, όπου ο προσφεύγων χρησιμοποιήθηκε ως δόλωμα για να συλληφθεί ο αδερφός του (ο οποίος δεν ήταν και το καλύτερο παιδί αφού κατηγορείτο για φόνο) και προφυλακίσθηκε (ο προσφεύγων) χωρίς να υπάρχουν επαρκείς λόγοι.

ΕΔΔΑ, Reklos et Davourlis c. Grèce, 15.1.2009
Άρθρο 8, δίκαιωμα προστασίας της εικόνας ενός προσώπου
Ο κανακάρης των προσφευγόντων φωτογραφήθηκε, χωρίς να έχουν δώσει σχετική συγκατάθεση οι γονείς του, από τον φωτογράφο του μαιευτηρίου, λίγο μετά τη γέννησή του (όχι ο καλλιτέχνης, ο κανακάρης). Παρά την αντίθετη απαίτηση των προσφευγόντων, ο φωτογράφος διατήρησε επί πλέον και τα αρνητικά των φωτογραφιών.

Επιτέλους, και μια ελληνική απόφαση σχετικά με το άρθρο 8 που αφορά μάλιστα το δικαίωμα προστασίας της εικόνας ως έκφανση του ευρύτερου δικαιώματος προστασίας της προσωπικότητας. Η απόφαση είναι χρήσιμη, διότι συνοψίζει την έως σήμερα νομολογία του ΕΔΔΑ ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα. Το νέο στοιχείο που προσθέτει είναι ότι η προσβολή του δικαιώματος προστασίας της εικόνας δεν συντελείται μόνο με τη δημοσίευση της τελευταίας αλλά μπορεί να επέλθει και κατά το χρονικό στάδιο της λήψης της. Τονίζεται έτσι ότι η συγκατάθεση του ενδιαφερόμενου σε περιπτώσεις ανάλογες με την εξεταζόμενη (δηλαδή περιπτώσεις που δεν αφορούν τη λήψη εικόνας δημοσίου προσώπου ή προσώπου της επικαιρότητας) είναι απαραίτητη ακόμα και σε αυτό το στάδιο. Σε αντίθετη περίπτωση ο φωτογράφος μπορεί να παρακρατεί ένα κρίσιμο στοιχείο της προσωπικότητας άλλου προσώπου, χωρίς το τελευταίο να έχει τη δυνατότητα ελέγχου της πιθανής μελλοντικής χρήσης του.
Ενδιαφέρον θα ήταν να δούμε την εφαρμογή αυτής της νομολογίας σε περιπτώσεις φωτογράφισης του ανυποψίαστου πλήθους σε γάμους, βαφτίσια, κηδείες κλπ κλπ.