Η Βοσκοπουλιάδα στο Στρασβούργο, ΕΔΔΑ, Alfantakis c. Grèce, n° 49330/07, απόφαση 11.2.2010

Η υπόθεση αφορά την ελευθερία της έκφρασης, που κατοχυρώνεται ως γνωστόν (αυτό το τελευταίο το έβαλα για να νιώσουν άσχημα οι μη γνωρίζοντες από Σύμβαση), από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ. Έχει πλάκα, διότι βασικά αναφέρεται στον καυγά μεταξύ του προσφεύγοντος, γνωστού δικηγόρου- παραθυράκια των τηλεοπτικών δελτίων, (ιδιαιτέρως την περίοδο που ο Πρίγκηπας, ο μέγας Βάρδος του ελληνικού τραγουδιού, τα είχε κάνει ρόιδο με την Τζούλια) με τον εισαγγελέα που χειριζόταν την ποινική δίωξη κατά της πρώην γυναίκας του Βοσκόπουλου. Τα είχε ψιλοπάρει λοιπόν ο μεγαλοδικηγόρος που ο εισαγγελέας αποφάσισε να μην παραπέμψει την Τζούλια στο ακροατήριο και βγήκε στην τηλεόραση και σχολίασε την εισαγγελική πρόταση λέγοντας μεταξύ άλλων «όταν τη διάβασα, γέλασα». Τα ελληνικά δικαστήρια τον καταδίκασαν σε αποζημίωση για δυσφήμηση, δεχόμενα ότι τα όσα είπε ο προσφεύγων ήταν προσβλητικά για τον εισαγγελέα και ότι ο πρώτος θα μπορούσε να εκφέρει άποψη ως προς την ορθότητα της εισαγγελικής πρότασης αλλά δεν θα έπρεπε να προβεί σε σχόλια που υπονοούσαν ότι η ίδια ήταν γελοία ή βλακώδης. Το δικαστήριο του Στρασβούργου κατέληξε, για μία ακόμα φορά μέσα στα τελευταία τρία χρόνια σε ό,τι αφορά ελληνική υπόθεση, σε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ. Οι σκέψεις του είναι ενδιαφέρουσες ως προς την εφαρμογή της υφιστάμενης νομολογίας του ΕΔΔΑ σχετικά με το άρθρο 10 της Σύμβασης. Προσωπικά βρίσκω αξιοσημείωτη την παράγραφο 31 της απόφασης, όπου το ΕΔΔΑ διατυπώνει τη θέση του ως προς τα όρια ερμηνείας από τον εθνικό δικαστή των επίμαχων εκφράσεων σε υποθέσεις δυσφήμισης:
« En particulier, la Cour relève que la cour d’appel d’Athènes s’est focalisée principalement sur l’emploi des termes « franchement, lorsque je l’ai lu, j’ai ri », utilisés par le requérant et leur impact sur la personnalité de D.M. Or, au lieu de rechercher la signification directe de cette phrase, la juridiction interne s’est livrée à sa propre interprétation pour aboutir à ce qu’elle pourrait impliquer. Comme il a été admis par la cour d’appel d’Athènes, « [le rapport] consiste en une étude scientifique, correcte ou non, mais pas ridicule ou idiote, comme le défendeur le laisse entendre ». Ce faisant, la juridiction interne a imprégné ses considérations d’un subjectivisme particulier, ayant potentiellement la conséquence d’attribuer au requérant des intentions qui n’étaient pas en vérité les siennes. »



Μιας και μιλάμε για ελευθερία της έκφρασης, είπα επίσης να αναρτήσω και τη φωτογραφία των ημερών, έτσι μπας και επισκεφθεί το μπλογκάκι μου ο Πετσάλνικος και ο Ευθυμίου, να πούνε καμιά εξυπνάδα για τον αθάνατο ελληνικό πολιτισμό, τους κομπραδόρους στην Αρχαία Ελλάδα και την τέχνη του τσεπώματος. Πάντως εγώ έχω να προτείνω μια άλλη ερμηνεία για το κολάζ. Νομίζω ότι η Αφροδίτη της Μήλου μας κάνει κωλοδάχτυλο από το Λούβρο και μας λέει: "Μια χαρά είμαι εγώ στο Παρισάκι. Σιγά μην κατέβω ποτέ λαμόγια στην Ελλάδα. Εσείς είστε ικανοί να με πουλήσετε για να πάρετε διακοποδάνεια".

















Άσχετο, τέλος, αλλά λέω να διανθίζω από δω και πέρα τα posts με αναφορές σε μουσικές, βιβλία, ταινίες που άκουσα, διάβασα, είδα τελευταία και μου άρεσαν. Προτείνω λοιπόν το τελευταίο cd του Tord Gustavsen Ensemble, "Restored, Returned", από τη σοβαρή δισκογραφική εταιρεία ECM.

Πολύ καλή jazz, χαμηλών τόνων, με εμβόλιμα τραγούδια που ξεφεύγουν από τις γλυκανάλατες γυναικείες φωνές που ακούμε τελευταία να ψιθυρίζουν χιλιοτραγουδισμένα κομμάτια σε, και καλά, jazz εκδοχή.

Ξύλο με το τσουβάλι! ΕΔΔΑ, Galotskin v. Greece, n° 2945/07, απόφαση 14.1.2010

Πάμε στη δεύτερη ενδιαφέρουσα ελληνική απόφαση που εξέδωσε το ΕΔΔΑ στην αρχή αυτής της χρονιάς. Η Galotskin είναι το «ξαδερφάκι» της Zelilof v. Greece που δημοσιεύθηκε στις 24.5.2007, αφού και οι δύο αφορούν πάνω-κάτω τα ίδια πραγματικά περιστατικά, δηλαδή το μπουζούριασμα των προσφευγόντων από τους αστυνομικούς Αποστολίδη, Τσιοράκη και Καλαϊτσίδη, καμάρια της Υπηρεσίας, στην Άνω Τούμπα της Θεσσαλονίκης τον Δεκέμβριο του 2001. Για τις λεπτομέρειες των υποθέσεων, παραπέμπω στις δύο αποφάσεις. Περιγράφουν αναλυτικά το ξύλο που έφαγαν οι προσφεύγοντες κατά τον έλεγχο της ταυτότητάς τους από τους τρεις εμπλεκόμενους αστυνομικούς. Η Galotskin οδήγησε ευκολότερα το ΕΔΔΑ σε διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, καθώς σε αντίθεση με τη Zelilof, ο προσφεύγων ούτε είχε προβάλει αντίσταση ούτε είχε ρίξει και αυτός μερικές ψιλές στους αστυνομικούς κατά τη σύλληψή του. Στη Galotskin, τον βρήκανε μέσα στην παρακείμενη καφετέρια που είχε πάει να κρυφτεί, τον πέταξαν πάνω σε ένα τραπέζι μπιλιάρδου και του τις ρίξανε με τη στέκα. Πρωτότυπη χρήση του εργαλείου. Ίσως σε μελλοντικό remake της ταινίας «Το χρώμα του χρήματος», θα μπορούσε να εμπνευσθεί ο σκηνοθέτης, για να δώσει περισσότερο punch στην ταινία. Μία αξιοσημείωτη διαφορά ανάμεσα στις δύο αποφάσεις είναι ότι στη Galotskin το δικαστήριο του Στρασβούργου συμπεριέλαβε στη διαπίστωση της παραβίασης και τα περιστατικά που έλαβαν χώρα μέσα στο αστυνομικό τμήμα όπου μεταφέρθηκε ο προσφεύγων, μετά τη σύλληψή του. Το ΕΔΔΑ, θεώρησε ότι από τη στιγμή που ο προσφεύγων βρισκόταν υπό την εξουσία των αστυνομικών οργάνων τόσο κατά τη σύλληψή του όσο και κατά την κράτησή του, υφίστατο τεκμήριο ευθύνης των κρατικών αρχών για τον τραυματισμό του. Από τη στιγμή που το ελληνικό δημόσιο δεν προσέφερε επαρκείς εξηγήσεις για το τι συνέβη μέσα στο αστυνομικό τμήμα, το εν λόγω κριτήριο δεν θα μπορούσε να ανατραπεί. Η λύση αυτή είναι ορθότερη από την προηγούμενη προσέγγιση του ΕΔΔΑ στη Zelilof.

Μεγαλύτερο πάντως ενδιαφέρον παρουσιάζει ο συλλογισμός του ΕΔΔΑ προκειμένου να καταλήξει και σε διαδικαστική παραβίαση του άρθρου 3, σχετικά δηλαδή με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για τον επιμερισμό πειθαρχικών και ποινικών ευθυνών στους υπαίτιους. Το ΕΔΔΑ εξέτασε αναλυτικά την ουσία των αποφάσεων του αρμόδιου δικαστικού Συμβουλίου καθώς και του Εφετείου Θεσσαλονίκης και κατέδειξε τα λογικά σφάλματα στα οποία τα ίδια υπέπεσαν καθώς και την προβληματική εκτίμηση των αποδεικτικών μέσων. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, οι τρεις κατηγορούμενοι αστυνομικοί αθωώθηκαν πανηγυρικά απο τα ελληνικά δικαστήρια. Ούτε γάτα ούτε ζημιά δηλαδή...

Τέσσερις ενδιαφέρουσες ελληνικές αποφάσεις για το 2010

Φτάνουμε σιγά – σιγά στο τέλος Φεβρουαρίου και καλό θα ήταν να δούμε αν δημοσίευσε τίποτα ενδιαφέρον το Στρασβούργο σχετικά με την Ελλάδα. Λέω να κάνω τέτοιες μικρές ανασκοπήσεις από καιρού εις καιρόν, διότι μαθαίνω ότι τo μπλογκάκι το παρακολουθούν και φοιτητές (παιδιά μόνο νομολογία παρουσιάζουμε εδώ, θέματα για εξεταστική δεν έχουμε), οπότε λέω να συμβάλω κι εγώ στον « διαπαιδαγωγικό » που λέει και κάποιος φίλος, χαρακτήρα της ΕΣΔΑ. Νομίζω ότι, γενικότερα, δεν υπάρχει κάποια ελληνική απόφαση, η οποία παρουσιάζει ιδιαίτερη νομολογιακή συμβολή. Εντοπίζω πάντως τέσσερις πιο ενδιαφέρουσες που έχουν αξία για την ελληνική έννομη τάξη, τις οποίες και θα παρουσιάσω μέσα στις επόμενες μέρες. Είναι οι αποφάσεις Syngelidis, Galotskin, Alfantakis και Popovitsi.
Πρώτη, η Syngelidis v. Greece, 11.2.2010. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η πιο σημαντική έως τώρα, διότι ως follow up της Tsalkitzis, επιβεβαιώνει το χάλι της ελληνικής Βουλής, αλλά και της ελληνικής δημοσιογραφίας σχετικά με τη βουλευτική ασυλία. Να εξηγούμαι, για να μην υπάρχουν παρανοήσεις. Το πρώτο χάλι είναι προφανές. Το ΕΔΔΑ λέει για δεύτερη φορά, σε ό,τι αφορά ελληνική υπόθεση, ότι η απόρριψη της αίτησης άρσης της βουλευτικής ασυλίας βουλευτή προκειμένου να εκδικασθεί κατηγορία εναντίον του/της για διάπραξη ποινικού αδικήματος προσβάλλει το άρθρο 6§1 της Σύμβασης και, ιδιαιτέρως, το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο. Γιατί αυτό το ειδικότερο δικαίωμα; Διότι έτσι στερεί τη δυνατότητα στην πολιτική αγωγή, η οποία πιθανότατα έχει υποβάλει και τη μήνυση, να φέρει το αίτημα εκδίκασης της υπόθεσης, και εξέτασης του αιτήματός της, από το ποινικό δικαστήριο.

Είναι αξιοσημείωτο εδώ ότι το ευρωπαϊκό δικαστήριο επιμένει να εξετάζει τέτοιου είδους υποθέσεις υπό το πρίσμα της πρόσβασης σε δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι ο ενδιαφερόμενος, η πολιτική αγωγή, διατηρεί πάντα το δικαίωμα να απευθυνθεί και στα πολιτικά δικαστήρια, τα οποία αποτελούν το φυσιολογικό δικαστή εξέτασης αποζημιωτικών αιτημάτων. Γιατί το κάνει αυτό; Διότι δεν επιθυμεί να υποβαθμίσει τα δικαιώματα της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη εκ του λόγου ότι το αίτημά της έχει βασικά αποζημιωτικό χαρακτήρα και, άρα, η ίδια μπορεί κάλλιστα να στραφεί αλλού για να το ικανοποιήσει (βλ. Syngelidis, §29 και Gorou n° 2, η βασική απόφαση σε αυτό το ζήτημα, §§24-26). Το πιο σημαντικό είναι ότι κατ΄αυτόν τον τρόπο το ΕΔΔΑ βρίσκει τον τρόπο για να εξετάσει ένα ζήτημα που έχει βασικά γενικότερη θεσμική αξία για τον τρόπο που λειτουργεί το Κοινοβούλιο σε μία δημοκρατική κοινωνία (βλ. σε αυτό το σημείο την απογοητευτική μειοψηφούσα γνώμη στη Syngelidis του ad hoc δικαστή Σ. Φλογαΐτη). Τι λέει λοιπόν το ΕΔΔΑ ; Δέχεται, βασικά, και στην Tsalkitzis και στη Syngelidis ότι η βουλευτική ασυλία έχει φυσικά σκοπό ύπαρξης αλλά μόνο όταν το αδίκημα για το οποίο κατηγορείται ο/η βουλευτής συνδέεται, με τη στενότατη έννοια του όρου, με την άσκηση των βουλευτικών του/της καθηκόντων. Έτσι, στην Tsalkitzis θεωρήθηκε από το ΕΔΔΑ ότι οι κατηγορίες για δωροδοκία (!!), μάλιστα σε χρονική περίοδο πριν από την εκλογή του εθνοπατέρα, δεν συνδέονταν (έλα, χρειάζεται να είσαι νομικός για να το καταλάβεις ;;;) με την άσκηση των βουλευτικών καθηκόντων του κατατρεγμένου βουλευτή. Στη δε Syngelidis, η μη συμμόρφωση της βουλευτού με δικαστική απόφαση που καθόριζε τους όρους επικοινωνίας του πατέρα με το τέκνο τους, πάλι δεν ενέπιπτε στην άσκηση βουλευτικών καθηκόντων (λιγότερο πιασάρικη υπόθεση από την Tsalkitzis αλλά τι να γίνει, δεν πηγαίνουν πάντα τα καλύτερα στο Στρασβούργο).

Σημειώνω δύο ενδιαφέροντα στοιχεία της "Συγγελίδης". Πρώτον, το ΕΔΔΑ στιγμάτισε το γεγονός ότι η αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή δεν διατύπωσε ούτε λίγο ούτε πολύ ειδικότερους λόγους για τη μη άρση της βουλευτικής ασυλίας της βουλευτού (§47). Σαν να έλεγε δηλαδή στον προσφεύγοντα, « Έτσι γουστάρουμε και έτσι κάνουμε ». Δεύτερον, το δικαστήριο του Στρασβούργου τόνισε την προσβολή της αρχής της ισονομίας λόγω αυτής της απόφασης του Κοινoβουλίου (§48). Ενώ ο προσφεύγων προσέκρουσε στον κοινοβουλευτικό τοίχο και η πρώην γυναίκα του ξέφυγε με βουλευτικό ελιγμό από τις δαγκάνες του ποινικού δικαστή, η ίδια στη συνέχεια υπέβαλε μήνυση εναντίον του, η οποία τελικά απερρίφθη από τα ποινικά δικαστήρια. Τα καλύτερα συμβαίνουν στο επιμύθιο της υπόθεσης Tsalkitzis, όπου ο εμπλεκόμενος βουλευτή, κ. Τασούλας. υπέβαλε έγκληση εναντίον του προσφεύγοντος για ψευδή καταμήνυση και η ποινική δικαιοσύνη καταδίκασε τον τελευταίο! Τι θράσος! Αλλά και τα ελληνικά δικαστήρια, πόσο κατώτερα των περιστάσεων! Να σημειώσω δε ότι το πολιτικό σύστημα επιβράβευσε τον κ. Τασούλα μετά την καταδίκη της χώρας από το ΕΔΔΑ. Πρώτα, διορίσθηκε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας και τώρα κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ. Ας είναι. Τέτοιο Κοινοβούλιο, τέτοιος κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος κόμματος του αξίζει. Αναμένουμε και το ΠΑΣΟΚ να ορίσει την κ. Αποστολάκη, πρωταγωνίστρια της υπόθεσης Syngelidis, κοινοβουλετικό εκπρόσωπο του ΠΑΣΟΚ, για να υπάρξει ηθική ισορροπία στη Βουλή μεταξύ των δύο κομμάτων.

Ααα, ξέχασα, παρατηρώ ότι διατυπώνονται απόψεις για την ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 62 του Συντάγματος προκειμένου να σταματήσει αυτή η ξεφτίλα με την εφαρμογή της βουλευτικής ασυλίας. Να τα αφήσουν αυτά τα εκ του πονηρού οι εθνοπατέρες με σκοπό την καθυστέρηση αλλαγής πλεύσης ως προς την άρση της ασυλίας. Διαφορετική ερμηνεία και εφαρμογή χρειάζεται του άρθρου 62 Σ, έτσι ώστε να ευθυγραμμισθεί η Βουλή με την ΕΣΔΑ. Πουθενά δεν λέει το άρθρο 62 του Συντάγματος ότι η εφαρμογή της βουλευτικής ασυλίας θα πρέπει να είναι τόσο εκτεταμένη ώστε να περιλαμβάνει και βουλευτές που εισβάλλουν εντός ποδοσφαιρικών γηπέδων για να διακόψουν τον αγώνα (τελευταίο παράδειγμα ευφάνταστης εφαρμογής του θεσμού από το Κοινοβούλιο, καμαρώστε τους !!!).

Τώρα, σε ό,τι αφορά τον Τύπο, εκτός από το εξαιρετικό άρθρο του Π. Μανδραβέλη στην Καθημερινή της Κυριακής, και άλλα δύο άρθρα στο Βήμα της Κυριακής και στην Ελευθεροτυπία, δεν διάβασα τίποτε άλλο. Το γεγονός αυτό δείχνει κατά τη γνώμη μου την κατάντια των ελληνικών ΜΜΕ, που αποφεύγουν να καταπιαστούν και να αναδείξουν ζητήματα θεσμικά, που αφορούν την καρδιά λειτουργίας ενός δημοκρατικού καθεστώτος, δηλαδή την αρχή της ισονομίας. Δημόσιες σχέσεις με βουλευτές; Απλή έλλειψη επαγγελματισμού; Ίσως τελικά η συμπεριφορά του Τύπου απλώς να αντανακλά την έλλειψη κοινωνικού ενδιαφέροντος, την έλλειψη υποτυπώδους ευαισθησίας από την πλευρά της ελληνικής κοινωνίας για θέματα που αφορούν την ίση μεταχείρισή πολιτών με άλλους πολίτες. Ας είναι. Ας εξεγειρόμαστε αποκλειστικά και μόνο όταν η καταπάτηση της αρχής της ισότητας παίρνει πραγματική σάρκα και οστά στα ματάκια μας. Στην περίπτωση, παραδείγματος χάριν, ποιυ μας τρώνε τη σειρά μπροστά στον πάγκο του πολυκαταστήματος όπου διαγκωνιζόμαστε, όταν κάνει προσφορά 50% σε τσάντες πολυτελείας.

Καημένε Apollinaire, τι σου΄μελλε να πάθεις!

Ελευθερία της έκφρασης και κατάσχεση βιβλίου εγνωσμένης λογοτεχνικής αξίας
ΕΔΔΑ, Akdaş v. Turkey, (απόφαση 16 Φεβρουαρίου 2010, προσφυγή n° 41056/04)


Η υπόθεση αφορά την έκδοση από τον προσφεύγοντα, το 1999, του μυθιστορήματος του Guillaume Apollinaire “Χίλιες βέργες” σε τουρκική μετάφραση. Το περιεχόμενο του έργου είναι ερωτικό. Περιλαμβάνει πρακτικές σαδομαζοχισμού, βαμπιρισμού (ωραία πράγματα δηλαδή) και ψιλοπαιδοφιλίας (ώπα, Apollinaire, δεν μας τα είχες πει αυτά!). Τα τουρκικά δικαστήρια καταδίκασαν τον προσφεύγοντα για δημοσίευση έργου με πορνογραφικό περιεχόμενο, του επέβαλαν χρηματικό πρόστιμο ύψους 1.100 ευρώ περίπου και διέταξαν την κατάσχεση και καταστροφή των αντιτύπων. Απολύτως δημοκρατική αντιμετώπιση δηλαδή.

Το ΕΔΔΑ αναφερόμενο στη γνωστή νομολογία του επί του θέματος, τόνισε ότι, κατ΄αρχήν, τα κράτη-μέλη χαίρουν ευρύτερου περιθωρίου εκτίμησης στην περίπτωση που ο περιορισμός στην ελευθερία της έκφρασης λαμβάνει χώρα για την προστασία της ηθικής, όπως ορίζει το άρθρο 10§2 της Σύμβασης. Όπως μπορείτε να φανταστείτε, αναφέρθηκε στη γελοία απόφαση Müller et autres c. Suisse, 24.5.1988, με τις κλασικές αναφορές στον ρόλο της ηθικής σε μία δημοκρατική κοινωνία. Το έσωσε όμως στη συνέχεια κάνοντας ενδιαφέρουσες αναφορές στην έννοια της λογοτεχνικής κληρονομιάς.

Είπε δηλαδή το ΕΔΔΑ ότι το εν λόγω έργο είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά πριν από έναν αιώνα περίπου, ότι είχε εν τω μεταξύ κυκλοφορήσει σε πολλές άλλες χώρες πλην της Γαλλίας, ότι μέχρι και η κλασική λογοτεχνική σειρά la Pléiade το είχε συμπεριλάβει και ότι, γενικότερα, αποτελούσε ήδη τμήμα της «ευρωπαϊκής λογοτεχνικής κληρονομιάς». Με αυτό το δεδομένο, το ΕΔΔΑ κατέληξε ότι το τουρκικό κοινό δεν θα ήταν δυνατόν να αποκλεισθεί από την πρόσβαση σε έργο τέτοιας εμβέλειας.

Τώρα, η απόφαση μπορεί να διαβαστεί με δύο τρόπους. Σύμφωνα με τον πρώτο, το ΕΔΔΑ επιχειρεί να υποβαθμίσει εδώ τις τοπικές ιδιαιτερότητες ως προς τις διακυμάνσεις της κοινωνικής ηθικής και να αναδείξει τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης, μέσω της έννοιας της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής κληρονομίας. Σύμφωνα με τον δεύτερο, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί εάν η διατύπωση αυτού του νέου κριτηρίου σημαίνει αυτομάτως ότι άλλα προκλητικά καλλιτεχνικά έργα που δεν εμπίπτουν όμως σαφώς στην ενιαία ευρωπαϊκή κληρονομιά θα απολαύουν από εδώ και πέρα πιο περιορισμένης προστασίας στο πλαίσιο του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ. Το μέλλον θα δείξει.

Παρωδία και ασφαλιστικά μέτρα

Εφαρμογή του άρθρου 6 στη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων
ΕΔΔΑ, Micallef c. Malte (απόφαση 15.10.2009, προσφυγή n° 17056/06)

Ως προς το άρθρο 6§1:
Η απόφαση παρουσιάζει ενδιαφέρον ως προς το ζήτημα εφαρμογής του άρθρου 6§1 σε διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων. To Τμήμα διευρυμένης σύνθεσης του ΕΔΔΑ προσέδωσε νέα κατεύθυνση στη σχετική νομολογία, η οποία δεν ήταν ιδιαιτέρως ξεκάθαρη τα τελευταία χρόνια, παρά το γεγονός ότι, επί της αρχής, το ΕΔΔΑ δεχόταν τη μη εφαρμογή του άρθρου 6 σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Στη Micallef καθορίσθηκαν δύο προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 6 σε διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων: πρώτον, το αντικείμενο του επίδικου δικαιώματος ή υποχρέωσης θα πρέπει να είναι «αστικής φύσης», όπως δηλαδή προβλέπει παραδοσιακά η νομολογία σχετικά με τις προϋποθέσεις παραδεκτού του άρθρου 6. Δεύτερον, η φύση του ασφαλιστικού μέτρου, το αντικείμενο και ο σκοπός του, όπως και οι συνέπειες της επιβολής του θα πρέπει να είναι καθοριστικά για την τύχη του δικαιώματος ή της υποχρέωσης που αποτελεί αντικείμενο της δίκης. Το ΕΔΔΑ επίσης δέχθηκε ότι, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η ανάγκη επιτάχυνσης της δίκης των ασφαλιστικών μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί το επίδικο δικαίωμα μπορεί να δικαιολογήσει την ελλιπή κατοχύρωση ορισμένων από τις εγγυήσεις της «δίκαιης δίκης», εξαιρουμένων αυτών της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας του δικαστηρίου.


Πολιτική σάτιρα και ελευθερία της έκφρασης
ΕΔΔΑ, Kuliś and Różycki v. Poland, (απόφαση 6 Οκτωβρίου 2009, προσφυγή no. 27209/03)
ΕΔΔΑ, Alves da Silva c. Portugal, (απόφαση 20 Οκτωβρίου 2009, προσφυγή no. 41665/07)

Ως προς το άρθρο 10:
Η πρώτη υπόθεση αφορά τη δημοσίευση σκίτσων σε παιδικό περιοδικό, τα οποία διακωμωδούσαν διαφήμιση προϊόντων προπαρασκευασμένου φαγητού, τύπου σνακ. Παρουσιαζόταν ένα νήπιο το οποίο απευθυνόταν σε ένα σκύλο, διάσημο παιδικό κινούμενο σχέδιο, και του έλεγε: «Μην ανησυχείς, κι εγώ δολοφόνος θα γινόμουν εάν έτρωγα αυτές τις αηδίες». Το σκίτσο διακωμωδούσε τη διαφημιστική εκστρατεία της εταιρείας παρασκευής των εν λόγω σνακς, η οποία, μεταξύ άλλων, εμφάνιζε και τον διάσημο σκύλο, ήρωα των καρτούν, ως δολοφόνο. Το γενικότερο ύφος τη εκστρατείας ήταν ιδιαιτέρως επιθετικό, ενώ επίσης αναφερόταν σε σεξουαλικές συμπεριφορές και περιελάμβανε σχόλια ρατσιστικού περιεχομένου. Μετά από αγωγή της εταιρείας, ο ιδιοκτήτης και ο αρχισυντάκτης του εντύπου καταδικάσθηκαν σε χρηματική αποζημίωση. Το ΕΔΔΑ δεν συμφώνησε με τα πολωνικά δικαστήρια, τα οποία είχαν δεχθεί ότι το επίμαχο σκίτσο απαξίωνε χωρίς λόγο τα προϊόντα της θιγείσας εμπορικής εταιρείας. Συγκεκριμένα, τονίσθηκε ότι ο Τύπος μπορεί δικαιολογημένα να καταφεύγει στην υπερβολή και ορισμένες φορές ακόμα και στην πρόκληση, και ιδιαιτέρως όταν αντικείμενο της κριτικής του αποτελούν ζητήματα που απασχολούν το δημόσιο ενδιαφέρον. Εν προκειμένω, υπογραμμίσθηκε ότι ο βασικός στόχος του σκίτσου δεν ήταν η απαξίωση και η δυσφήμηση του εν λόγω εμπορικού προϊόντος αλλά η ευαισθητοποίηση των αναγνωστών σχετικά με το ύφος της διαφημιστικής εκστρατείας της εταιρείας και τον απαράδεκτο χαρακτήρα της χρήσης τέτοιων πρακτικών προκειμένου να αυξηθούν οι πωλήσεις ενός προϊόντος.

Στη δεύτερη υπόθεση ο προσφεύγων καταδικάσθηκε σε πρόστιμο και σε χρηματική αποζημίωση του δημάρχου επαρχιακής πορτογαλικής πόλης, διότι κατά τη διάρκεια καρναβαλιού είχε εμφανισθεί με άρμα το οποίο έφερε ομοίωμα του τελευταίου, περιβεβλημένο από αντικείμενα που συμβόλιζαν πράξεις διαφθοράς. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι τα πορτογαλικά δικαστήρια είχαν αντιμετωπίσει το περιστατικό αποκομμένο από το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο είχε λάβει χώρα. Πιο συγκεκριμένα, δεν είχε γίνει αντιληπτό από τον εθνικό δικαστή ότι ο προσφεύγων αποσκοπούσε στο να σατιρίσει τον δήμαρχο. Η δε σάτιρα αποτελεί, κατά το ΕΔΔΑ μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και κοινωνικού σχολιασμού, η οποία μέσω της υπερβολής και της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας επιτυγχάνει να προκαλέσει. Τονίσθηκε δε από το ΕΔΔΑ ότι και ο ίδιος ο δήμαρχος ως πολιτικό πρόσωπο θα έπρεπε να έχει επιδείξει μεγαλύτερη ανοχή απέναντι στη δημόσια κριτική εναντίον του και, μάλιστα, στο πλαίσιο καρναβαλιού.

Φρέσκες από το πανέρι για τα άρθρα 2 και 3

Δικαίωμα στη ζωή και ιατροδικαστικές εκθέσεις
ΕΔΔΑ, Lazar v. Romania (απόφαση 16.2.2010, προσφυγή n° 32146/05)

Η υπόθεση αφορά τις συνθήκες υπό τις οποίες απεβίωσε ο υιός της προσφεύγουσας μετά την εισαγωγή του σε δημόσιο νοσοκομείο, στο τμήμα επειγόντων περιστατικών. Το ΕΔΔΑ σημειώνει τα κενά της δικαστικής διαδικασίας κατά την οποία αναζητήθηκαν οι τυχόν ποινικές ευθύνες των ιατρών του νοσοκομείου. Υπογραμμίζεται ότι η διενεργηθείσα έρευνα δεν διευκρίνισε καίρια ζητήματα, όπως την αιτία θανάτου του θύματος. Δεν αναζητήθηκε έτσι εάν ο ασθενής κατέληξε λόγω ασφυξίας κατά τη διάρκεια της τραχειοτομής ή ο θάνατός του οφειλόταν στην καθυστέρηση με την οποία υποβλήθηκε σε αυτήν την επέμβαση. Η απόφαση αναφέρεται ιδιαιτέρως στις εγγυήσεις που θα πρέπει να περιβάλουν τη σύνταξη ιατροδικαστικών εκθέσεων στο πλαίσιο του άρθρου 2 της Σύμβασης. Τονίζεται έτσι η υποχρέωση συνεργασίας των εμπειρογνωμόνων, είτε οι ίδιοι προέρχονται από τον ιδιωτικό είτε από τον δημόσιο τομέα, με τις αρμόδιες δικαστικές και διοικητικές αρχές. Αναδεικνύεται, επίσης, το καθήκον των ιατροδικαστών να αιτιολογούν τα συμπεράσματα των ερευνών τους, ιδιαιτέρως σε περίπτωση προηγούμενης διχογνωμίας μεταξύ των ειδικών.


Ιατρική περίθαλψη κατά τη διάρκεια φυλάκισης σε σωφρονιστικό κατάστημα
ΕΔΔΑ, V.D. v. Romania (απόφαση 16.2.2010, προσφυγή n° 7078/02)

Οι σωφρονιστικές αρχές αρνήθηκαν την παροχή τεχνητής οδοντοστοιχίας σε κρατούμενο, ο οποίος είχε χάσει όλα τα δόντια του, παρά το γεγονός ότι το εσωτερικό δίκαιο του αναγνώριζε αυτό το δικαίωμα. Το ΕΔΔΑ καταλήγει στην ύπαρξη εξευτελιστικής μεταχείρισης αντίθετης με το άρθρο 3 της Σύμβασης, καθώς ο προσφεύγων αντιμετώπιζε ιδιαίτερες δυσκολίες στη σίτιση. Η απόφαση έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική θητεία. Σίγουρα το ΕΔΔΑ θα έβρισκε παραβίαση του άρθρου 3 σε περίπτωση άρνησης παροχής μασέλας σε φαφούτη φαντάρο, καθώς ο ίδιος δεν θα μπορούσε να φάει τον γκοτζίλα (για τους γνωρίζοντες) της Κυριακής.