Καλό Πάσχα με νέες αποφάσεις από το Στρασβούργο

Λοιπόν, είχαμε καιρό να τα πούμε και οι αποφάσεις από το Στρασβούργο αυξήθηκαν επικίνδυνα! Πάμε λοιπόν για ένα tour d’horizon που θα έλεγαν και οι Γάλλοι. Σας συμβουλεύω να διαβάσετε τις αποφάσεις ενόσω τρώτε τα τελευταία τσουρεκάκια και αυγουλάκια από το πασχαλινό τσιμπούσι. Πρώτη λοιπόν η Orsus et autres c. Croatie (n° 15766/03, 16.3.2010). Το Grand Chamber του ΕΔΔΑ ανέτρεψε την ομόφωνη προηγούμενη απόφαση του Τμήματος και κατέληξε σε παραβίαση του άρθρου 14 της ΕΣΔΑ σε συνδυασμό με το άρθρο 2 του Πρώτου πρωτοκόλλου. Δηλαδή, για να τα κάνω πιο λιανά, το ΕΔΔΑ θεώρησε ότι η ένταξη μαθητών Ρομά σε σχολικές τάξεις όπου η διδακτέα σχολική ύλη ήταν κατά 30% πιο περιορισμένη σε σχέση με τις κανονικές σχολικές τάξεις, αποτέλεσε παραβίαση του δικαιώματος στην εκπαίδευση και αναιτιολόγητη διάκριση εις βάρος τους. Η απόφαση δέχθηκε, με ισχνή πλειοψηφία εννέα εναντίον οκτώ, ότι τα παιδιά καταγωγής Ρομά εντάχθηκαν στις ειδικές τάξεις χωρίς όμως προηγουμένως να έχουν αξιολογηθεί οι γνωσιακές τους δυσκολίες ή η ανεπαρκής γνώση της κροατικής γλώσσας. Επίσης αρκετά από τα παιδιά δεν επανεντάχθηκαν στις κανονικές τάξεις ακόμα και όταν απέκτησαν επαρκή γνώση της κροατικής. Η απόφαση έχει σημασία, διότι είναι από τις ελάχιστες όπου το Grand Chamber ανατρέπει προηγούμενη απόφαση Τμήματος, το οποίο είχε καταλήξει σε μη παραβίαση (και μάλιστα εδώ ομόφωνα) των επικληθεισών διατάξεων της ΕΣΔΑ. Επιβεβαιώνεται έτσι η ευαισθητοποίηση του ΕΔΔΑ σε θέματα προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων μειονοτικών ομάδων όπως οι Ρομά. Είναι αλήθεια πάντως ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι ακόμα αρκετά διχασμένο ως προς την εφαρμογή της έννοιας της «έμμεσης διάκρισης», όπως η ίδια καθιερώθηκε στη σημαντική απόφαση D.H. and Others v. Czech Republic (2007) και αναπτύχθηκε στη Sampanis and Others v. Greece (2008). Η ισχνή πλειοψηφία στην Orsus δείχνει ότι η θεωρία της έμμεσης διάκρισης έχει ακόμα να διανύσει πολύ δρόμο στη νομολογία του δικαστηρίου του Στρασβούργου.

Άλλη μία απόφαση του Grand Chamber που δημοσιεύθηκε στις 16.3.2010 ήταν η Carson and Others v. UK (n° 42184/05). Η απόφαση δεν είναι τόσο πιασάρικη όσο η Orsus, έχει όμως «ψωμί», καθώς αφορά το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και συγκεκριμένα τον καθορισμό του ύψους συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων. Όπως βλέπετε κάνω ανοίγματα και σε τέτοια θέματα, για να επεκτείνω το ακροατήριό μου και σε άτομα τρίτης ηλικίας. Ίσως δε να έχω και την κρυφή, ματαιόδοξη, επιθυμία να με καλέσουν σε εκπομπές τους στην τηλεόραση αυθεντίες του είδους όπως ο Αυτιάς ή ο καθηγητής Μητρόπουλος. Τι να κάνουμε, άνθρωποι είμαστε... Λοιπόν, πέραν της πλάκας, το ζήτημα της Carson ήταν ενδιαφέρον. Οι προσφεύγοντες κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους στο βρετανικό δημόσιο, είχαν καταβάλει κανονικά τις συνταξιοδοτικές τους εισφορές πριν αποφασίσουν να μετοικήσουν σε τρίτες χώρες, όπως η Ν. Αφρική και η Αυστραλία (όχι τρελλοί ήταν να κάτσουν να τρώνε τη βροχή του νησιού). Ωστόσο, το βρετανικό δημόσιο δεν αναπροσάρμοσε τη σύνταξή τους στο ίδιο ύψος με αυτήν που ελάμβαναν οι συνταξιούχοι που είχαν κατβάλει τις ίδιες εισφορές με τους προσφεύγοντες αλλά συνέχιζαν να διαμένουν στη Γηραιά Αλβιόνα. Το Grand Chamber του ΕΔΔΑ κατέληξε σε μη παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (με μειοψηφία έξι δικαστών). Έκρινε ότι οι προσφεύγοντες είχαν υπαχθεί στη δημόσια ασφάλιση και όχι σε ιδιωτικό Ταμείο. Στην πρώτη περίπτωση, ο νομοθέτης έχει μεγαλύτερη ευχέρεια να κρίνει πώς θα αναδιανείμει τις εισφορές προκειμένου να διασφαλίσει ένα ελάχιστο επίπεδο ποιότητας ζωής στους βρετανούς υπηκόους. Η δημόσια ασφάλιση δεν εξομοιώνεται λοιπόν κατά τον ευρωπαίο δικαστή με την ιδιωτική ασφάλιση. Καταλαβαίνω τη λογική του επιχειρήματος αλλά το βρίσκω λίγο περίεργο για τα γούστα μου. Προσωπικά θα προτιμούσα, ό,τι πληρώνω να λαμβάνω σε σύνταξη είτε εργάζομαι στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα. Πάντως το Τμήμα διευρυμένης σύνθεσης δεν έμεινε σε αυτό το επισχείρημα. Διαπίστωσε ότι ούτως ή άλλως οι προσφέυγοντες δεν βρίσκονταν στην ίδια θέση με τους συνταξιούσχους που διέμεναν στη Μεγάλη Βρετανία, καθώς το κόστος ζωής δεν ήταν το ίδιο στην τελευταία και στη Νότιο Αφρική, παραδείγματος χάριν. Αυτό σημαίνει ότι σε περίτπωση που μετοικούσαν οι προσφεύγοντες σε κράτος με υψηλότερο κόστος ζωής από τη Μ. Βρετανία, τότε οι συντάξεις τους θα έπρεπε να πάρουν την ανιούσα; Χε, χε. Γενικώς, φαίνεται ότι το Τμήμα διευρυμένης σύνθεσης του ΕΔΔΑ δεν είχε και πολλή διάθεση να μπει στα χωράφια άσκησης συνταξιοδοτικής πολιτικής, που ανήκει παραδοσιακά στις αρμοδιότερες κρατικές αρχές.

Δεν σταματάμε εδώ όμως, Προχωράμε και σε άλλες ενδιαφέρουσες αποφάσεις του δεκαπενθημέρου. Λοιπόν, στο πλαίσιο του άρθρου 2 και του δικαιώματος στη ζωή, η Oyal c. Turquie αποδεικνύει ότι το ΕΔΔΑ μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται και ως ασφαλιστικός οργανισμός, αφού εξασφαλίζει μέχρι και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δια βίου! Η υπόθεση ήταν ιδιαιτέρως στενάχωρη, αφού αφορούσε ένα παιδάκι, στο οποίο έγιναν επανειλημμένες μεταγγίσεις αίματος αμέσως μετά τη γέννησή του και, δυστυχώς, από αμέλεια των ιατρικών αρχών μολύνθηκε από τον ιό HIV. Τα τουρκικά δικαστήρια αναγνώρισαν το σφάλμα του δημόσιου νοσοκομείου και διέταξαν την καταβολή στην οικογένεια του παιδιού χρηματικού ποσού που αντιστοιχούσε στα έξοδα ενός έτους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Οι γονείς του παιδιού όμως με το ζόρι τα έβγαζαν πέρα λόγω των συνεχών ιατρικών εξόδων στα οποία υποβάλλονταν. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι το ποσό που επιδίκασαν τα εθνικά δικαστήρια δεν ήταν αρκετό. Όχι μόνο κατέληξε ότι το τουρκικό κράτος έπρεπε να καταβάλει στους γονείς 300.000 ευρώ ως αποζημίωση για τη υλική βλάβη που υπέστησαν αλλά αποφάσισε επί πλέον ότι οι τουρκικές αρχές όφειλαν να καλύψουν την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του τέκνου των προσφευγόντων για το υπόλοιπο της ζωής του. Όπως αντιλαμβάνεσθε, η νομολογία σχετικά με τη διασφάλιση της υγείας και τις θετικέςυποχρεώσεις των κρατών-μελών σε αυτόν τον τομέα ανοίγεται πλέον σε πεδία δόξης λαμπρά!

Δείτε επίσης: τις απόφάσεις Smith και Buirjen v. Germany. Το ΕΔΔΑ κατέληξε σε παραβίαση του άρθρου 6 και του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο σε υποθέσεις που αφορούσαν στους όρους μεταφοράς των προσφευγόντων από τη χώρα που εξέτιαν τις ποινές που τους είχαν επιβληθεί στη χώρα της όμορφης τουλίπας. Τι να σημαίνει αυτή η εξέλιξη; Μήπως ότι το άρθρο 6 θα αρχίσει δειλά-δειλά να εφαρμόζεται και στις διαδικασίες μεταγωγών στο πλαίσιο εκτέλεσης της ποινής; Καλά πάμε...

Τέλος, για όσους ενδιάφερονται για τις εγγυήσεις δίκαιης δίκης στην ποινική διαδικασία, αξιοσημείωτη είναι η Jiga c. Roumanie, στην οποία το ΕΔΔΑ υπογράμμισε ότι η υποχρέωση του κατηγορουμένου να εμαφνίζεται κατά την ακροαματική διαδικασία με την περιβολή του σωφρονιστικού καταστήματος ήταν αντίθετη στο άρθρο 6§2 και στο τεκμήριο αθωότητας. Ωραίοι είναι οι Ρουμάνοι. Σε λίγο θα εμφανίζουν τους κατηγορούμενους στο ακροατήριο με πίσσα και πούπουλα.

Για τους ρέκτες της ελευθερίας της έκφρασης συστήνω τις αποφάσεις Papaianopol c. Roumanie και Gorkan c. Turquie. Η πρώτη αφορούσε την καταδίκη σε αποζημίωση ενός συνδικαλιστή και δημοσιογράφου για δημοσίευμα σε έντυπο εκπαιδευτικού περιεχομένου στο οποίο παρουσίαζε τον διευθυντή σχολείου ως δικτατορίσκο. Teacher leave the kids alone! Το ΕΔΔΑ προέβη στον κλασικό του έλεγχο και κατέληξε σε παραβίαση του άρθρου 10, καθώς οι χαρακτηρισμοί του προσφεύγοντος είχαν πραγματική βάση (factual basis) και επίσης ο ίδιος επέδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επιμέλεια κατά τη διάρκεια της δίκης του να αποδείξει την αλήθεια των ισχυρισμών του. Αυτό το τελευταίο επιχείρημα του ΕΔΔΑ δεν το πολυκαταλαβαίνω. Θα επανέλθω σε επόμενο post. Η δεύτερη υπόθεση αφορά έναν δυστυχή εφημεριδοπώλη τον οποίον μπουζουριάσανε λεβεντόκορμοι αστυνομικοί διότι πουλούσε, λέει, ύποπτη εφημερίδα η οποία είχε καταδικασθεί στο παρελθόν για συκοφαντικές δυσφημήσεις. Το ΕΔΔΑ κατέληξε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι το επιχείρημα των αστυνομικών αρχών ήταν παραμύθι και ότι όλα έγιναν για να εκφοβίσουν τον περιπτερά. Εγώ πιστεύω ότι ο περιπτεράς πουλούσε και κουλούρια και τους έδωσε κανένα ψιλομπαγιάτικο. Οπότε τα πήρανε τα όργανα της τάξης και αποφάσισαν να τον ψιλοτσαλακώσουνε. ΒΑΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ! Καλό Πάσχα σε όλους με πολλά αυγουλάκια και ανθρώπινα δικαιώματα.