Νεα εποχη για το Supreme Court ;

Την προηγούμενη Τετάρτη, 18 Απριλίου, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δημοσίευσε δύο αποφάσεις (Gonzales v. Planned Parenthood Federation of America και Gonzales v. Carhart), οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν ιστορικής σημασίας. Αντικείμενο των υποθέσεων ήταν η συνταγματικότητα ενός ομοσπονδιακού νόμου, ο οποίος απαγόρευε μια συγκεκριμένη μορφή άμβλωσης σε προχωρημένο στάδιο της κύησης. Με οριακή πλειοψηφία πέντε ψήφων υπέρ έναντι τεσσάρων κατά, το Ανώτατο Δικαστήριο δέχθηκε ότι ο συγκεκριμένος νόμος ήταν συνταγματικός. Το κρίσιμο στοιχείο αυτών των αποφάσεων είναι ότι ο ελεγχόμενος νόμος κρίθηκε συνταγματικός παρά το γεγονός ότι δεν προέβλεπε εξαίρεση στην απαγόρευση της συγκεκριμένης μεθόδου άμβλωσης για την περίπτωση όπου λόγοι υγείας το επιβάλλουν. Ο δικαστής Anthony Kennedy, αμφιταλαντευόμενη πλέον ψήφος του δικαστηρίου (swing vote) μετά την αποχώρηση της S. O’Connor, αποφάνθηκε, εκφράζοντας τη γνώμη της πλειοψηφίας, ότι η απουσία της « εξαίρεσης για λόγους υγείας » δεν συνεπαγόταν την αντισυνταγματικότητα του εν λόγω νόμου.

Ωστόσο, γεγονός είναι ότι για πρώτη φορά μετά την απόφαση-σταθμός του 1973 Roe v. Wade, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η απουσία « εξαίρεσης για λόγους υγείας » σε νόμο ο οποίος ρυθμίζει τη διαδικασία της άμβλωσης δεν συνεπάγεται αυτόματα την αντισυνταγματικότητα του τελευταίου. Υπενθυμίζω ότι η Roe v. Wade θεώρησε για πρώτη φορά ότι το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, ήδη αναγνωρισμένο από το 1965 στην απόφαση Griswold v. Connecticut, περιλαμβάνει και το δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίσει στο πρώιμο στάδιο της κύησης αν θα προβεί σε διακοπή της ή όχι.

Η «στροφή» αυτή του Ανωτάτου Δικαστηρίου οφείλεται στην παρουσία πλέον στη σύνθεσή του των υπερσυντηρητικών δικαστών Roberts (προέδρου του δικαστηρίου) και Alito, οι οποίοι έχουν διορισθεί από τον πρόεδρο Bush. Οι ίδιοι, μαζί με τους δικαστές Scalia και Thomas συγκροτούν το συμπαγές υπερσυντηρητικό μπλοκ του δικαστηρίου, το οποίο με τη συνδρομή του συντηρητικού, αλλά όχι πάντοτε προβλέψιμου, δικαστή Kennedy έχει μεταφέρει το κέντρο βάρους αυτού του σημαντικού δικαστηρίου ξεκάθαρα προς τα δεξιά. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2000, όταν ακόμα μέλος του Ανωτάτου Δικασηρίου ήταν η δικαστής Ο’ Connor, το ίδιο είχε κρίνει σε παρόμοια υπόθεση ότι ο εν λόγω νόμος ήταν αντισυνταγματικός ακριβώς επειδή δεν περιελάμβανε «εξαίρεση για λόγους υγείας» (Stenberg v. Carhart).

Οι εν λόγω αποφάσεις, καθ΄εαυτές, δεν επιφέρουν σημαντικό περιορισμό στο δικαίωμα στην άμβλωση, διότι στατιστικώς η συγκεκριμένη μορφή διακοπής της εφαρμόζεται σε πολύ μικρό ποσοστό επί του συνόλου των διενεργούμενων αμβλώσεων. Όμως, είναι αναμφισβήτητο ότι οι εν λόγω αποφάσεις επιφέρουν ένα σημαντικό ρήγμα στη Roe v. Wade και δίνουν το σήμα τόσο στον ομοσπονδιακό όσο και στον πολιτειακό νομοθέτη να προβούν στο μέλλον σε επί πλέον περιορισμούς στο δικαίωμα της γυναίκας να αποφασίζει ελεύθερα αν θα προβεί ή όχι σε άμβλωση.

Ο πρόεδρος Bush, αντιλαμβανόμενος προφανώς τη σημασία αυτών των αποφάσεων δήλωσε ότι «αντιπροσωπεύουν τη δέσμευση για την οικοδόμηση ενός πολιτισμού διαβίωσης στην Αμερική» και επίσης ότι «επιβεβαιώνουν ότι το Σύνταγμα δεν αποτελεί εμπόδιο στην ψήφιση νόμων, οι οποίοι αντανακλούν τη συμπόνια και των ανθρωπισμό στην Αμερική». Χωρίς περαιτέρω σχολιασμό, νομίζω ότι η χρήση του όρου «εμπόδιο» σχετικά με το Σύνταγμα είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο η σημερινή εκτελεστική εξουσία στην Αμερική αντιμετωπίζει τη σχέση της νομοθετικής με τη δικαστική εξουσία.

Η δικαστής Ruth Bader Ginsburg, εκφράζοντας τη γνώμη της μειοψηφίας, δήλωσε ότι οι εν λόγω αποφάσεις είναι «ανησυχητικές» και ότι «δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν ως τίποτε άλλο παρά μια προσπάθεια περιορισμού ενός δικαιώματος το οποίο έχει επανειλημμένως διακηρυχθεί από αυτό το δικαστήριο». Θα συμφωνήσω με τη γνώμη της μειοψηφίας. Οι δύο αυτές αποφάσεις αποτελούν την απαρχή μιας διαδικασίας αμφισβήτησης του βασικού κανόνα που απορρέει από τη Roe v. Wade.

Τον Φεβρουάριο του 2006, ο Ronald Dworkin είχε εκφράσει την άποψη στο περιοδικό New York Review of Books ότι με τον διορισμό του δικαστή Alito στο Ανώτατο Δικαστήριο η Αμερική έμπαινε σε μια νέα, σκοτεινότερη εποχή της συνταγματικής της ιστορίας. Νομίζω ότι οι σχολιαζόμενες αποφάσεις αποτελούν το πρώτο βήμα σε αυτήν τη νέα εποχή.

Black pig