CEDH, Tysiąc κατά Πολωνίας

Μετά από απαίτηση του κοινού, μια σύντομη παρουσίαση της απόφασης του ΕΔΔΑ, που φαίνεται να υιοθετεί μια διαφορετική αντίληψη απo αυτή του Supreme Court.

Η προσφεύγουσα, έγκυος στον δεύτερο μήνα, είχε σοβαρά προβλήματα όρασης (υψηλό βαθμό μυωπίας). Φοβούμενη ότι ο τοκετός θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την όρασή της, ζήτησε τη δυνατότητα άμβλωσης για θεραπευτικούς λόγους (στην Πολωνία, χώρα βαθύτατα καθολική, το δικαίωμα άμβλωσης είναι αυστηρά περιορισμένο και προβλέπεται ειδική διαδικασία χορήγησης άδειας). Το αίτημα της απορρίφθηκε. Η προσφεύγουσα γέννησε και η κατάσταση της υγείας της επιδεινώθηκε. Σήμερα είναι σχεδόν τυφλή. Στο ΕΔΔΑ προσέφυγε επικαλούμενη τα άρθρα 3, 8, 13 και 14 της ΕΣΔΑ.

Το ΕΔΔΑ εξέτασε το ζήτημα υπό το πρίσμα του άρθρου 8. Σ’ένα πρώτο στάδιο, απέφυγε το ευαίσθητο ζήτημα του αν υπάρχει ή όχι δικαίωμα άμβλωσης, θεωρώντας ουσιαστικά ότι από τη στιγμή που το πολωνικό δίκαιο αναγνωρίζει ένα τέτοιο δικαίωμα, αυτό περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 8. Στη συνέχεια, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η νομοθεσία σχετικά με την άμβλωση αγγίζει τη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής της εγκύου, η οποία είναι στενά συνδεδεμένη με το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Διαπίστωση που αντανακλά την προσπάθεια του Δικαστηρίου να μη εκφράσει άποψη ως προς την ύπαρξη δικαιώματος ζωής του εμβρύου. Γι αυτό και το ΕΔΔΑ εξέτασε το ζήτημα υπό το φώς των θετικών υποχρεώσεων του Κράτους να προστατεύει τη σωματική ακεραιότητα των μελλουσών μητέρων.

Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, αυτές οι θετικές υποχρεώσεις περιλαμβάνουν την ύπαρξη μιας διαδικασίας ελέγχου των προϋποθέσεων που θέτει ο νόμος προκειμένου να επιτραπεί η άμβλωση και την δημιουργία ενός διαδικαστικού πλαισίου (cadre procédural) ικανό να κρίνει αποτελεσματικά τις περιπτώσεις διαφωνίας για τη σκοπιμότητα μιας άμβλωσης. Οι διαδικασίες αυτές πρέπει να παρέχουν δικλείδες ασφαλείας και να διακρίνονται από διαφάνεια και σαφήνεια να γίνονται ενώπιον μιας ανεξάρτητης αρμόδιας αρχής η οποία θα κρίνει αιτιολογημένα και γρήγορα.

Υπό το φώς αυτών των διαπιστώσεων, το ΕΔΔΑ εξέτασε το πολωνικό νομοθετικό πλαίσιο και έκρινε ότι υστερούσε διαδικαστικών εγγυήσεων, καθώς δεν προέβλεπε κανένα αποτελεσματικό μηχανισμό ελέγχου των προϋποθέσεων άμβλωσης για θεραπευτικούς λόγους. Κατέληξε λοιπόν σε παραβίαση του άρθρου 8.Το ΕΔΔΑ με διπλωματικό τρόπο και ευελιξία κατάφερε να αποφύγει να ασχοληθεί με ζητήματα ευαίσθητα και να δώσει απαντήσεις σε δύσκολα ερωτήματα επί της ουσίας: υπάρχει ή όχι δικαίωμα άμβλωσης, σε ποιες περιπτώσεις μπορεί η γυναίκα να ασκήσει το δικαίωμα αυτό και για ποιους λόγους αυτό θα μπορούσε να περιοριστεί κοκ. Παράλληλα όμως κατάφερε να καταδικάσει την νομοθεσία και την πρακτική στην Πολωνία χρησιμοποιώντας την πιο «ανώδυνη» λύση των διαδικαστικών θετικών υποχρεώσεων. Κάτι δεν είναι κι αυτό;