"Οι Ελληνες εχουν δικαιωμα στην Αληθεια τους"

Δεν είμαι ιστορικός και στην Ιστορία δεν ήμουν και ο δυνατότερος μαθητής στο σχολείο. Δεν μπορώ έτσι να κρίνω από επιστημονικής απόψεως την ποιότητα του περίφημου πλέον βιβλίου Ιστορίας της Στ' Δημοτικού. Από όσα έχω διαβάσει, μου έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι το βιβλίο περιέχει αρκετές ανακρίβειες και λανθασμένες μεθοδολογικές επιλογές. Για παράδειγμα, η άποψη στη σελίδα 109 ότι "...η ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι και το ολοκαύτωμα των Εβραίων αποτελούν από τις τραγικότερες στιγμές αυτού του πολέμου", αποτελεί τουλάχιστον αδικαιολόγητη προχειρότητα. Όπως πολύ σωστά υποστηρίζει ο Γιώργος Μαργαρίτης σε άρθρο του στην "Αυγή" της 17ης Μαρτίου " η εξομοίωση του Ολοκαυτώματος με τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς (περίεργο πως ξέχασαν τη Δρέσδη) εχθρικών πόλεων αποτελεί σαφέστατη "άρνηση" της ιδιαιτερότητας της βιομηχανίας θανάτου που έστησε ο ναζισμός επί των θεμελίων της ρατσιστικής και θανατηφόρας ιδεολογίας του".

Αυτό που με ενοχλεί σε αυτήν την ιστορία (με μικρό ιώτα) του βιβλίου είναι όλο αυτό το συνονθυλεύμα ετερόκλητων προσώπων που εκπροσωπούν σήμερα στην Ελλάδα με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ό,τι μπορεί να περιγράψει ο όρος "αντίδραση" και συλλέγουν μετά μανίας υπογραφές προκειμένου να σταλεί, το γρηγορότερο δυνατόν, το επάρατο εγχειρίδιο στο πυρ το εξώτερο. Σε αυτό το ελληνορθόδοξο τόξο συναντάμε από εκπροσώπους της Εκκλησίας μέχρι ελληνοαμερικανούς επιχειρηματίες και από ακροδεξιούς, στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας μέχρι τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας (!!!), Ποιό είναι το πρόβλημά τους; Όχι οι, ασφαλώς συζητήσιμες, ανεπάρκειες του βιβλίου σε επιστημονικό επίπεδο αλλά το γεγονός ότι αυτό δεν υπηρετεί την "εθνικά ορθή" εκδοχή της Ιστορίας, της οποίας ακρογωνιαίος λίθος είναι η σημασία της Εκκλησίας στη διατήρηση της εθνικής μας συνείδησης στο πέρασμα των αιώνων (θα με κάψει ο Θεός, εβδομάδα που διάλεξα να γράψω αυτό το σχόλιο). Κατά την άποψη αυτών των ανθρώπων, η διδασκαλία της Ιστορίας αποτελεί προπαγάνδα, της οποίας βασικός σκοπός είναι να αναπαράγει την ιδέα του τουρκοφάγου Έλληνα, ο οποίος επιβιώνει χάρη στο γονίδιο της αυτοθυσίας, του ηρωισμού και της αγωνιστικότητας. Αυτό μπορεί και να είναι ακριβές στην πραγματικότητα. Από την άλλη όμως πλευρά, σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία της, η Ιστορία δεν μπορεί να αποτελεί ένα απλό ψυχογράφημα και μάλιστα κατά παραγγελία. Για να απαιτήσεις την απόσυρση ενός σχολικού βιβλίου, δεν αρκεί να κραδαίνεις ως αποκλειστικό επιχείρημα ότι αυτό δεν λειτουργεί ως όχημα δημιουργίας εθνικής συνείδησης και ανάπτυξης της εθνικοφορσύνης. Όχι, τουλάχιστον, εν έτει 2007.

Αναρωτιέμαι : είναι δυνατόν να θεωρείται σήμερα εύλογη η λειτουργία των σχολικών βιβλίων ως επίσημης, κρατικής εκδοχής της Ιστορίας και πως άρα, ό,τι παρεκκλίνει από αυτήν να πετιέται μεμιάς στην πυρά ; Αν σκοπός ενός σύγχρονου σχολείου είναι καλλιεργήσει και τη δημιουργική κρίση του μαθητή, μπορούμε σήμερα να ικανοποιούμαστε από σχολικά βιβλία τα οποία συνεχίζουν να διδάσκουν ότι όλα συνέβησαν σε μια απλοϊκή εκδοχή όπου ο καλός Έλληνας μάχεται πάντα ενάντια στον εκάστοτε κακό και επιβιώνει χάρη στην αυταπάρνησή του και στην Ορθοδοξία ; Για να τιμάς και να σέβεσαι την Ιστορία σου ως λαός, προαπαιτούμενο είναι να τη γνωρίζεις. Όχι υπό τη μορφή άναρθρων κραυγών, όπως αυτές που έβγαζαν πριν από λίγες μέρες οι χούλιγκαν στη λεωφόρο Λαυρίου, αλλά υπό τη μορφή ενδοσκόπησης, μιας οδυνηρής δηλαδή διαδικασίας που σε καλεί να ψάξεις κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, για να ανακαλύψεις τη δική σου αλήθεια.

Ένα σύγχρονο σχολικό βιβλίο Ιστορίας είναι αυτό που ξεκουνάει λίγο τον μαθητή, τον ωθεί να κοιτάξει λίγο πιο πέρα από τη μύτη του, που δεν τον αντιμετωπίζει ως οπαδό ο οποίος διαβάζει τη "δική του" αθλητική εφημερίδα. Δεν του "φυτεύει" χρονολογίες και ιδεοληψίες αλλά τον παρακινεί να κοιτάξει πέρα από τους θριάμβους μας ως έθνος, στη σκοτεινή πλευρά των λαθών και των υπερβολών. Καλλιεργώντας έτσι την ελπίδα ότι, ίσως, δεν θα διαπραχθούν τα ίδια σφάλματα στο μέλλον.

Νομίζω ότι η αξία του βιβλίου Ιστορίας της Στ' Δημοτικού είναι ότι δίνει για άλλη μια φορά τη δυνατότητα διεξαγωγής δημοσίου διαλόγου σχετικά με τον σκοπό της εκπαίδευσης σήμερα στην Ελλάδα. Η συζήτηση δεν πρέπει έτσι να αναλωθεί στις τυχόν ανακρίβειες, στις ατυχείς εκφράσεις, στις μεθοδολογικές αστοχίες του βιβλίου. Με τον τρόπο αυτόν, παίζεται το παιχνίδι της αντίδρασης. Ο διάλογος πρέπει να πάει πολύ πιο πέρα. Είναι κρίμα που ένα μέτριο εγχειρίδιο καλείται να αποτελέσει το σημείο εκκίνησης αυτής της συζήτησης. Όμως, όπως έλεγε και ο ποιητής, "Από κάπου πρέπει να αρχίσει κανείς"...

Black pig