« Οι γυναίκες στα κύματα »!

Αν διεξαγόταν διαγωνισμός για τον πιο πρωτότυπο τίτλο απόφασης του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου δικαιωμάτων του ανθρώπου, νομίζω ότι η σημερινή Women on Waves et autres c. Portugal θα είχε σοβαρές πιθανότητες βράβευσης. Ξέρω ότι το μυαλό σας πηγαίνει στη μυθική ταινία Βρεγμένοι στα κύματα. Η Γυναίκες στα κύματα αφορά όμως την ελευθερία της έκφρασης και, πιο συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον ζήτημα της αυταξίας προστασίας του τρόπου έκφρασης των ιδεών.

Το 2004, η οργάνωση Women on Waves, που έχει έδρα το Amsterdam, ναύλωσε πλοίο με σκοπό τη μετάβαση μελών της σε μια παραθαλάσσια πόλη της Πορτογαλίας. Η οργάνωση αυτή έχει ως κύριο σκοπό της την προώθηση του διαλόγου υπέρ του οικογενειακού προγραμματισμού και της άμβλωσης. Η Women on Waves δραστηριοποιείται βασικά μέσω της διοργάνωσης σεμιναρίων και εκδηλώσεων που λαμβάνουν χώρα πάνω σε πλοία (εξ ου και η επωνυμία της). Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση, οι πορτογαλικές αρχές απαγόρευσαν την είσοδο του ναυλωμένου πλοίου στα πορτογαλικά χωρικά ύδατα. Την εποχή εκείνη, η διενέργεια άμβλωσης, εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις, ήταν παράνομη στην Πορτογαλία και οι εθνικές αρχές υποστήριξαν ότι η Women on Waves μετέφερε χάπια για τη διενέργεια αμβλώσεων, η χρήση των οποίων ήταν απαγορευμένη.

Η απόφαση καταλήγει σε παραβίαση του άρθρου 10, αφού προηγουμένως έχει θίξει διάφορα ενδιαφέροντα ζητήματα. Πρώτον, τονίζει τη συγγένεια μεταξύ των άρθρων 10 (ελευθερία της έκφρασης) και 11 (ελευθερία της συνάθροισης) της ΕΣΔΑ. Στην προκειμένη περίπτωση το παράπονο των προσφευγόντων εξετάζεται μέσω του άρθρου 10, διότι το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι υπερέχει το στοιχείο της επιμόρφωσης του κοινού μέσω της δραστηριότητας των Γυναικών στα Κύματα. Δεύτερο, και βασικό, ενδιαφέρον είναι η ανάλυση του ΕΔΔΑ σχετικά με την αξία και ιδιαιτερότητα καθ΄εαυτού του τρόπου δημοσιοποίησης των πληροφοριών και ιδεών, ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους. Αναδεικνύοντας αυτό το στοιχείο, το ΕΔΔΑ δεν δέχθηκε τον ισχυρισμό του πορτογαλικού κράτους, ότι δηλαδή ορισμένα από τα μέλη της οργάνωσης συμμετείχαν τελικά σε σεμινάρια που έλαβαν εκ των υστέρων χώρα στην Πορτογαλία και αφορούσαν το πρόβλημα της άμβλωσης και τους τρόπους αντισύλληψης. Το σημαντικό στοιχείο κατά το ΕΔΔΑ ήταν ότι η δραστηριότητα της Women on Waves χαρακτηριζόταν από αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο διοργάνωσης των σεμιναρίων επιμόρφωσης. Επιβάλλοντας λοιπόν την απαγόρευση εισόδου του πλοίου στα πορτογαλικά χωρικά ύδατα (μάλιστα έστειλαν και πολεμικό πλοίο να το συνοδεύει!), το καθ΄ου κράτος εξουδετέρωσε στην πράξη όλη τη δυναμική που ενείχε η δραστηριότητα της οργάνωσης.

Μπορείτε να διαβάσετε αυτήν την απόφαση παράλληλα με τη γνωστή παλαιότερη Open Door and Dublin Well Woman v. Ireland καθώς και την πιο πρόσφατη Appleby and others v. UK.