Νέα καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για την κράτηση υπό απέλαση αλλοδαπού

ΕΔΔΑ, Tabesh c. Grèce, no. 8256/07, 26 Νοεμβρίου 2009

Μετά την καλοκαιρινή απόφαση S.D. c. Grèce (11 Ιουνίου 2009), το ΕΔΔΑ επανέρχεται και καταδικάζει εκ νέου την Ελλάδα για παραβίαση των άρθρων 3 και 5 της Σύμβασης. Η Tabesh αφορούσε την κράτηση ενός Αφγανού στην Υποδιεύθυνση αλλοδαπών Θεσσαλονίκης για χρονικό διάστημα τριών μηνών μετά την επιβολή σε αυτόν του μέτρου της διοικητικής απέλασης για παράνομη είσοδο στη χώρα και κατοχή πλαστών ταξιδιωτικών εγγράφων.

Σε ό,τι αφορά το άρθρο 3, το ΕΔΔΑ, αφού αναφέρθηκε στις σχετικές εκθέσεις του CPT, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της εξευτελιστικής μεταχείρισης, διαπίστωσε ότι οι συνθήκες κράτησης στην Υποδιεύθυνση αλλοδαπών ισοδυναμούσαν με εξευτελιστική μεταχείριση, αφού ο προσφεύγων δεν είχε τη δυνατότητα εξόδου σε υπαίθριο χώρο προκειμένου να περπατήσει, να γυμνασθεί λιγουλάκι και να δει τα πουλάκια να πετούν. Επίσης, το σύστημα σίτισης ήταν απαράδεκτο, διότι οι αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Αλλοδαπών του έδιναν ημερήσιο χαρτζιλικάκι 5,87 ευρώ για παραγγελία εδεσμάτων από παρακείμενο φαστφουντάδικο. Τώρα, τι μπορείς να φας σήμερα στην Ελλάδα για μία ολόκληρη μέρα με τόσα λεφτά είναι άλλο ζήτημα…

Σημαντικό είναι επίσης ότι η κράτηση καθ΄εαυτή θεωρήθηκε αντίθετη με το άρθρο 5§1 της Σύμβασης, διότι οι αρχές εξάντλησαν το τρίμηνο κράτησης χωρίς να υπάρχει λόγος, αφού γνώριζαν εξ αρχής ότι η ίδια δεν θα ήταν δυνατόν να πραγματοποιηθεί (ο προσφεύγων δήλωνε Αφγανός, δεν είχε ταξιδιωτικά έγγραφα και η πρεσβεία του Αφγανιστάν δεν επιβεβαίωνε ότι ο ίδιος ήταν υπήκοός του). Επαναλαμβάνοντας δε την S.D. το ΕΔΔΑ κατέληξε και σε παραβίαση του άρθρου 5§4. Τόνισε, πρώτον, ότι κατά τη διαδικασία των αντιρρήσεων ενώπιον του Προέδρου του Διοικητικού Πρωτοδικείου, δεν απαντήθηκε το επιχείρημα του προσφεύγοντος σχετικά με τον αλυσιτελή χαρακτήρα της κράτησής του και δεύτερον ότι ο ίδιος ο νόμος 3386/2005 είναι προβληματικός ως προς την αποτελεσματικότητα του ελέγχου της νομιμότητας της κράτησης του υπό απέλαση αλλοδαπού.

Οι αποφάσεις S.D. και Tabesh είναι σημαντικές για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αντιμετωπίζουν το ζήτημα της επαναπροώθησης αλλοδαπών στην Ελλάδα για την εξέταση της αίτησης χορήγησης πολιτικού ασύλου. Υφίσταται ήδη έντονος προβληματισμός τόσο στο πλαίσιο της Ε.Ε. όσο και του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά πόσον οι συνθήκες κράτησης στην Ελλάδα και η διαδικασία επεξεργασίας των αιτημάτων ασύλου, μπορούν να επιτρέψουν την επαναπροώθηση αυτών των ατόμων από τον τελευταίο προορισμό τους στη χώρα της αρχικής υποδοχής τους, δηλαδή την Ελλάδα. Βλ. ιδιαιτέρως υποθέσεις κατά του Βελγίου, οι οποίες έχουν ήδη κοινοποιηθεί στο τελευταίο και αφορούν ζητήματα επαναπροώθησης αλλοδαπών στην Ελλάδα για την. Τα κείμενα των κοινοποιήσεων είναι προσβάσιμα στο site του ΕΔΔΑ.
Requête no 51599/08 présentée par N. I. contre la Belgique introduite le 29 octobre 2008;
Requête no 7295/09 présentée par Zikria GHARIBZADEH et autres contre la Belgique introduite le 6 février 2009
Requête no 41608/08 présentée par Karlo MIKHAEL RASHU contre la Belgique introduite le 1er septembre 2008
Requête no 6130/08 présentée par Said Bashir, Shahla et Said Amir QURAISHI contre la Belgique introduite le 4 février 2008
Οι S.D. και Tabesh επιτείνουν φυσικά αυτόν τον προβληματισμό…

Ratione temporis αρμοδιότητα και αγνοούμενοι στη Β. Κύπρο

ΕΔΔΑ, Varnava and others v. Turkey, (απόφαση 6 Οκτωβρίου 2009, προσφυγές nos. 16064/90, 16065/90, 16066/90, 16068/90, 16069/90, 16070/90, 16071/90, 16072/90 και 16073/90).

Η απόφαση αυτή είναι σημαντική, διότι το ΕΔΔΑ αντιμετώπισε το ζήτημα της ratione temporis αρμοδιότητάς του σε ό,τι αφορά τις διαδικαστικές εγγυήσεις των άρθρων 2 και 3 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα στη ζωή και απαγόρευση των βασανιστηρίων). Οι υποθέσεις αφορούν την εξαφάνιση Ελληνοκυπρίων κατά τη διάρκεια της εισβολής, το 1974, των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη Βόρεια Κύπρο. Το ΕΔΔΑ τόνισε κατ΄αρχάς ότι ήταν αρμόδιο ratione temporis να εξετάσει τις εν λόγω προσφυγές, παρά το γεγονός ότι τα επίμαχα γεγονότα είχαν λάβει χώρα το 1974, δηλαδή πριν από την αναγνώριση του δικαιώματος ατομικής προσφυγής, το 1987, από το εγκαλούμενο κράτος. Και αυτό, πρώτον, διότι οι προβαλλόμενες παραβιάσεις των άρθρων 2 και 3 ήταν συνεχείς. Με άλλα λόγια, οι τουρκικές αρχές βαρύνονταν μέχρι τον χρόνο εξέτασης της προσφυγής με την υποχρέωση να διεξαγάγουν αποτελεσματική έρευνα ως προς την τύχη των αγνοουμένων συγγενών των προσφευγόντων. Δεύτερον, οι προσφεύγοντες είχαν επιδείξει την απαραίτητη επιμέλεια για την έγκαιρη κατάθεση της προσφυγής παρά το γεγονός ότι αυτή είχε λάβει χώρα μετά το 1987. Κατά το ΕΔΔΑ, οι εξαιρετικές περιστάσεις της υπόθεσης που αφορούσε τις συνέπειες μιας διεθνούς ένοπλης σύγκρουσης, δικαιολογούσε την αδυναμία υποβολής της προσφυγής για ένα εύλογο χρονικό διάστημα μετά το 1974 και την κατάθεσή της αφότου η Τουρκία είχε προβεί σε αναγνώριση του δικαιώματος στην ατομική προσφυγή.
Ως προς την ουσία, το Τμήμα διευρυμένης σύνθεσης κατέληξε σε παραβίαση των άρθρων 2 και 3 της Σύμβασης ως προς το σκέλος των διαδικαστικών εγγυήσεων. Το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι ήταν αναμφισβήτητο γεγονός η αιχμαλωσία των συγγενών των προσφευγόντων από τις τουρκικές δυνάμεις, το 1974. Ωστόσο, το καθ΄ου κράτος δεν απέδειξε ότι είχε καταβάλει τις απαιτούμενες προσπάθειες, έτσι ώστε να διενεργηθεί αποτελεσματική έρευνα σχετικά με την τύχη των αγνοουμένων.
Σχετική απόφαση είναι και η Šilih c. Slovénie [GC], no 71463/01, 9 Απριλίου 2009, η οποία επίσης αφορά το ζήτημα της ratione temporis δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου.

Το άρθρο 5§3 της ΕΣΔΑ , η προσωρινή κράτηση και οι πρόσφατες ελληνικές υποθέσεις

Όπως είχαμε γράψει και στην αρχή της χρονιάς, φαίνεται ότι φέτος επιβεβαιώθηκε η νομολογιακή τάση ως προς την εφαρμογή του άρθρου 5§3 της Σύμβασης, που ξεκίνησε με την περσινή Nerattini v. Greece (18.12.2008). To Ευρωπαϊκό δικαστήριο ελέγχει ολοένα και πιο εντατικά την αιτιολογία των ελληνικών δικαστηρίων σχετικά με την επιβολή του περιοριστικού μέτρου της προσωρινής κράτησης καθώς και τους όρους παράτασής της. Η Nerattini είναι σημαντική απόφαση στο πλαίσιο της « ελληνικής νομολογίας » του ΕΔΔΑ, διότι το τελευταίο για πρώτη φορά έλεγξε ευθέως εάν η απόφαση του αρμόδιου δικαστικού συμβουλίου για την επιβολή προσωρινής κράτησης σε κατηγορούμενο για διακίνηση ναρκωτικών ήταν συμβατή με το άρθρο 5§3 της Σύμβασης. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση αυτής της διάταξης, διότι το αρμόδιο συμβούλιο είχε βασίσει την απόφασή του τόσο σε άσχετα στοιχεία (π.χ. ότι στο σπίτι του προσφεύγοντος είχαν βρεθεί αρχαιότητες και, άρα, ότι ο ίδιος μπορεί να είχε διαπράξει το αδίκημα της αρχαιοκαπηλίας για το οποίο όμως δεν του είχε ακόμα απαγγελθεί κατηγορία (!) όσο και αποκλειστικά στη βασιμότητα των κατηγοριών, οι οποίες είχαν απαγγελθεί εναντίον του. Το ΕΔΔΑ τόνισε παραδείγματος χάριν ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν είχαν λάβει υπόψη ότι ο προσφεύγων ήταν ηλικιωμένος και έπασχε από σοβαρή ασθένεια, γεγονός που μείωνε της πιθανότητες διαφυγής του εφόσον αφηνόταν ελεύθερος.


Μέσα στο 2009, το ΕΔΔΑ εξέδωσε τρεις ακόμα αποφάσεις στις οποίες αντιμετώπισε το ίδιο ζήτημα και κατέληξε σε παραβίαση του άρθρου 5§3. Έτσι, στη Vafiadis c. Grèce (2.7.2009), θεώρησε αντιφατικό το γεγονός ότι το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών είχε αποφασίσει την απόλυση του προσφεύγοντος, ο οποίος είχε συλληφθεί ένα χρόνο περίπου πριν με την κατηγορία κατοχής ναρκωτικών ουσιών, βασιζόμενο σε στοιχεία (ότι ο προσφεύγων είχε μόνιμη κατοικία, εργασία και οικογένεια) που είχε αγνοήσει πέντε μήνες πριν, όταν είχε εξετάσει τη σκοπιμότητα παράτασης της προσωρινής του κράτησης.


Στα ίδια συμπεράσματα κατέληξε το δικαστήριο του Στρασβούργου και στην πολύ πρόσφατη Shuvaev c. Grèce (29.10.2009), όπου ο προσφεύγων είχε επίσης τεθεί σε προσωρινή κράτηση για τη διάπραξη αδικημάτων σχετικά με τα ναρκωτικά. Αντιθέτως στην επίσης φετινή Siasios et autres c. Grèce (4.6.2009), το Ευρωπαϊκό δικαστήριο προσπέρασε το ζήτημα διαπιστώνοντας γενικά την ανυπαρξία στοιχείων που θα μπορούσαν να θέσουν εν αμφιβόλω τη νομιμότητα της κράτησης (§36).


Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι στις Vafiadis και Shuvaev το ΕΔΔΑ διαπίστωσε και παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης, καθώς οι προσφεύγοντες είχαν παραμείνει κατά το μεγαλύτερο μέρος της προσωρινής τους κράτησης σε αστυνομικό κελί, δηλαδή σε χώρο που αντικειμενικά δεν προσφέρεται για κράτηση μεγαλύτερη από ολιγοήμερο χρονικό διάστημα (σχετική και η πρώτη απόφαση επί του ζητήματος, Kaja v. Greece, 27.6.2006). Συγκεκριμένα το ΕΔΔΑ τόνισε ότι το ποσό των 5,87 ευρώ που χορηγούσαν οι αστυνομικές αρχές καθημερινά στους προσφεύγοντες προκειμένου να ανταπεξέρχονται στις ανάγκες σίτισής τους δεν ήταν αρκετό. Αξιοσημείωτο είναι ότι το ΕΔΔΑ δεν περιορίσθηκε στην τελευταία διαπίστωση αλλά τόνισε ότι ο τρόπος αυτός σίτισης ήταν καθευατόν προβληματικός, αφού οι άνθρωποι αυτοί παρέμεναν κρατούμενοι για σημαντικό χρονικό διάστημα, χωρίς να υφίσταται σοβαρό πρόγραμμα και σύστημα σίτισής τους από τις ίδιες τις σωφρονιστικές αρχές. Φαντάσου τι σουβλάκι, σαντουιτσάκι και φραπουτσίνο είχε πέσει ! Η επιτομή της ισορροπημένης διατροφής.

Πιστεύω πάντως ότι η post Nerattini νομολογία ανοίγει μια νέα εποχή στις ελληνικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ σχετικά με τον έλεγχο των λόγων επιβολής του μέτρου της προσωρινής κράτησης και παράτασής της, η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί και μελλοντικά.

Η ελληνική Εκκλησία πρωτεργάτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Βρε, μήπως χάριν του σταυρού και της απόφασης του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου επανανενωθεί η Ορθόδοξη με την Καθολική Εκκλησία; Τρέμε Σχίσμα! Κάτω το 1054!

Η Καθημερινή και η αδιάβαστη δημοσιογράφος

Η Καθημερινή της Κυριακής φιλοξενεί ένα ενδιαφέρον άρθρο της Ιωάννας Μάνδρου σχετικά με την πρόσφατη νομολογία του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου για τα δικονομικά προνόμια του ελληνικού δημοσίου. Η συντάκτης αναφέρεται στις αποφάσεις Zouboulidis c. Grèce n° 2 και Meidanis c. Grèce. Υπενθυμίζω τα ονόματα των αποφάσεων, διότι τη μεν πρώτη την αναφέρει λανθασμένα (ως Zouboulidis c. Grèce, ξεχνώντας όμως το « n° 2 » παραπέμπει τους ενδιαφερόμενους σε απόφαση που αφορά άσχετο θέμα), τη δε δεύτερη δεν την αναφέρει καθόλου. To άρθρο σωστά επισημαίνει ότι οι αποφάσεις αντιμετώπισαν το ζήτημα της διετούς παραγραφής των αξιώσεων ιδιωτών εις βάρος του δημοσίου (Zouboulidis n° 2) και του τόκου υπερημερίας 6% του δημοσίου για χρηματικές αξιώσεις ιδιωτών εις βάρος του (Meidanis). Συγκεκριμένα, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε αυτό το blog, στη μεν Zouboulidis n° 2 το ΕΔΔΑ θεώρησε ότι η εφαρμογή προνομιακού χρόνου παραγραφής των αξιώσεων ιδιωτών εις βάρος του δημοσίου (διετής, ενώ στην αντίθετη περίπτωση ο χρόνος παραγραφής των αξιώσεων υπέρ του δημοσίου κυμαίνεται από πέντε έως είκοσι έτη), παραβίασε το δικαίωμα στην ιδιοκτησία. Στη δε Meidanis, η παραβίαση του δικαιώματος στην ιδιοκτησία ήταν πάλι το αποτέλεσμα της τεράστιας διαφοράς μεταξύ του τόκου υπερημερίας που όφειλε το δημόσιο σύμφωνα με ειδική νομοθετική ρύθμιση στον προσφεύγοντα σε σχέση με τον αντίστοιχο (περίπου 25%) που εφαρμοζόταν σε ιδιωτικά χρέη προς το δημόσιο.

Όπως λέει η κ. Μάνδρου, οι δύο αποφάσεις του δικαστηρίου του Στρασβούργου αποτέλεσαν « ράπισμα » για το ελληνικό κράτος. Πολύ γουστάρω αυτές τις μαζοχιστικές τάσεις των Ελλήνων δημοσιογράφων όταν πρόκειται για αποφάσεις ευρωπαϊκών θεσμών, και δη των ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Ράπισμα η Καθημερινή. Ευρωχαστούκι η Ελευθεροτυπία. Μάλλον φαντάζονται τον δικαστή του Στρασβούργου με μάσκα και δερμάτινο μποτάκι να ρίχνει μπατσάκια στο αλυσοδεμένο ελληνικό δημόσιο. Για να κάνω τον Φρόυντ, βγαίνει εδώ ένας κάποιος ραγιαδισμός, ένα σύνδρομο μαθητή, κάτι σαν οι πολιτισμένοι Ευρωπαίοι που τσακώσανε τον κατεργάρη Έλληνα και τον βάλανε τιμωρία να κοιτάει τον τοίχο της τάξης. Τέλος πάντων. Το σημαντικό είναι αλλού. Ότι το άρθρο καταλήγει πως βάσει αυτών των αποφάσεων, μπορούν όλοι όσοι έχουν οιαδήποτε αξίωση κατά του δημοσίου να τη διεκδικήσουν απαιτώντας την εφαρμογή της πενταετούς παραγραφής, ενώ ο προνομιακός τόκος υπερημερίας κατά του δημοσίου έχει πλέον καταργηθεί δια παντός.

Είναι έτσι ; Εμ, δεν είναι ! Διότι εάν διάβαζε η δημοσιογράφος καλύτερα τις αποφάσεις (αν τις διάβασε δηλαδή καθόλου) θα έβλεπε ότι και στις δύο οι προσφεύγοντες συνδέονταν με το δημόσιο με εργασιακή σχέση ιδιωτικού και όχι δημοσίου δικαίου. Το δημόσιο δηλαδή δεν ενεργούσε ως imperium αλλά ως fiscus. Έτσι, στη Zouboulidis τόνισε το ΕΔΔΑ :
« 34. Sur ce point, la Cour observe, tout d'abord, que la présente affaire concerne un litige du travail afférent au paiement de majorations sur une allocation d'expatriation à un agent contractuel de l'Etat. La Cour relève que, même si le requérant était affecté à un service public administratif, l'Etat a agi en l'espèce comme tout autre employeur privé.
35. Certes, il est vrai que, même dans le cadre de recours à des procédures de droit privé, l'administration peut poursuivre des missions de droit public. Par conséquent, des privilèges et immunités lui seraient éventuellement nécessaires pour accomplir ledit rôle. Toutefois, la seule appartenance à la structure de l'Etat ne suffit pas en soi pour légitimer, en toutes circonstances, l'application de privilèges étatiques, mais il faut que cela soit nécessaire au bon exercice des fonctions publiques (Meïdanis c. Grèce, no 33977/06, § 30, 22 mai 2008). En effet, le simple intérêt de trésorerie de l'Etat ne peut pas être assimilé à lui seul à un intérêt public ou général qui justifierait dans chaque cas précis l'atteinte aux droits de l'individu. Le souci d'apurer de manière prompte les dettes de celui-ci et d'éviter de surcharger son budget de dépenses imprévues ne saurait donc justifier en soi une atteinte conséquente au droit de propriété du requérant. »

Στη δε Meidanis :
« 29. La Cour note, tout d’abord, que l’hôpital contre lequel s’est retourné le requérant ne fut pas appelé en l’espèce à agir comme détenteur de la puissance publique mais était assimilé à un employeur privé. En effet, le litige était né dans le cadre d’un contrat de travail de droit privé, domaine dans lequel l’hôpital devait pouvoir assumer les mêmes devoirs vis-à-vis de ses employés que les autres employeurs du secteur privé, sans faire appel à des privilèges étatiques pour alléger ses dettes. Pourtant, invoquant son statut de personne morale de droit public, l’hôpital a réussi à bénéficier d’un taux presque quatre fois inférieur à celui appliqué aux particuliers pour la même période. La Cour se doit donc d’apprécier cette diminution de la créance du requérant, sans devoir tenir compte, comme le suggère le Gouvernement, du taux d’inflation pour la période incriminée, cette question étant sans rapport avec le grief du requérant, qui ne se plaint pas in abstracto du taux fixé mais de l’écart entre les taux selon l’identité du débiteur. »

Αυτό δηλαδή που τόνισε το ΕΔΔΑ στις δύο προαναφερθείσες αποφάσεις ήταν ότι δεν είναι δυνατόν το ελληνικό δημόσιο να χαίρει ιδιαίτερων δικονομικών ή άλλων προνομίων ως προς τις οφειλές του προς ιδιώτες, όταν η σχέση που το συνδέει με αυτούς είναι αμιγώς ιδιωτικού δικαίου. Αυτό δε επιβεβαιώθηκε και σε άλλη φετινή απόφαση, που έχει επίσης παρουσιασθεί από το Lex and the city, τη Varnima Corporation International SA c. Grèce (28.5.2009).

Δεν θα ήταν προτιμότερο η Καθημερινή να απαιτεί από τους συντάκτες της να ρίχνουν καμιά ματιά στις δικαστικές αποφάσεις που σχολιάζουν, πριν προβούν σε πανηγυρικά και βαρύγδουπα συμπεράσματα;

Εύλογος χρόνος εκδίκασης διαφοράς, dies ad quem και αλλαγή της νομολογίας

ΕΔΔΑ, Stavrinoudakis c. Grèce, προσφυγή 26307/07, απόφαση 29 Οκτωβρίου 2009

Η απόφαση αφορά το ζήτημα της εύλογης ή μη χρονικής διάρκειας δικαστικής διαδικασίας. Εκ πρώτης όψεως δεν είναι αξιοσημείωτη, διότι ο εύλογος χρόνος μάλλον αποτελεί την πιο βαρετή εγγύηση που κατοχυρώνει η ΕΣΔΑ. Επιφέρει όμως αλλαγή στην έως σήμερα σχετική "ελληνική" νομολογία, δηλαδή με άλλα λόγια στις μισές και βάλε αποφάσεις που έχει εκδώσει το Στρασβούργο από καταβολής του κατά της Ελλάδας. Έχει άρα σημασία, ιδιαιτέρως για τους δικηγόρους που βγάζουν το ψωμί τους στέλνοντας σωρηδόν στο Στρασβούργο τέτοιου είδους υποθέσεις. Η απόφαση θεωρεί, λοιπόν, ότι το διάστημα που μεσολαβεί από τη δημοσίευση της απόφασης του ανωτάτου δικαστηρίου μέχρι την καθαρογραφή της θα πρέπει να συνυπολογίζεται στον συνολικό χρόνο διάρκειας της διαδικασίας. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα ως dies ad quem θεωρείτο η ημερομηνία δημοσίευσης και όχι καθαρογραφής της τελικής απόφασης από τον Άρειο Πάγο ή το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το ΕΔΔΑ άλλαξε όμως ρότα στη Stavrinoudakis τονίζοντας ότι:

22. (...) La Cour note qu'en droit grec, les parties n'ont la possibilité de prendre réellement connaissance du contenu de l'arrêt de la haute juridiction concernée qu'à partir de la date à laquelle elles peuvent en obtenir copie certifiée (Papachelas c. Grèce [GC], no 31423/96, § 30, CEDH 1999 II). Par conséquent, la mise au net et la certification conforme de l'arrêt est indispensable afin d'entreprendre les démarches éventuellement nécessaires en vue de son exécution. La Cour rappelle, sur ce point, que l'exécution d'un jugement, de quelque juridiction que ce soit, doit être considérée comme faisant partie intégrante du « procès » au sens de l'article 6 (Hornsby c. Grèce, 19 mars 1997, Recueil des arrêts et décisions 1997–II, § 40, et, en dernier lieu, Panagiotis Gikas et Georgios Gikas c. Grèce, no 26914/07, § 34, 2 avril 2009). Partant, le laps de temps nécessaire pour la mise au net et la certification conforme d'un arrêt de la Cour de cassation doit être inclus dans la période à prendre en considération, étant donné qu'en raison de cette particularité de la pratique interne, ce stade est indispensable pour rendre ledit jugement exécutoire et, donc, exécutable pour l'une ou l'autre partie."

Κοντολογίς, η απόφαση λέει ότι δεν είναι δυνατόν να θεωρείται ως dies ad quem η ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης, διότι στην πραγματικότητα κατά την ημερομηνία αυτή ούτε δημοσίευση συντελείται ούτε τίποτα. Ελληνικές πατέντες...

Τα ίδια και τα ίδια με τους αντιρρησίες συνείδησης...

Ποινική καταδίκη αντιρρησία συνείδησης και θρησκευτική ελευθερία
ΕΔΔΑ, Bayatyan v. Armenia, (απόφαση 27.10.2009, προσφυγή no. 23459/03).

Μια που γράψαμε χτες για τη Lautsi, να και μία ακόμα πρόσφατη απόφαση, η οποία όμως μας απογοήτευσε. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι η ποινική καταδίκη του προσφεύγοντος, αντιρρησία συνείδησης, για την άρνησή του να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις δεν ήταν αντίθετη προς το δικαίωμα στη θρησκευτική ελευθερία και, άρα, δεν υπήρχε πρόβλημα με το άρθρο 9 της Σύμβασης. Επιβεβαιώνοντας παλαιότερη και παρωχημένη πλέον νομολογία, το δικαστήριο του Στρασβούργου έκρινε ότι η συγκεκριμένη διάταξη θα πρέπει να ερμηνεύεται υπό το φως του άρθρου 4§3 β) της ΕΣΔΑ. Συνεπώς, η δυνατότητα αναγνώρισης της αντίρρησης συνείδησης και, συνακόλουθα, της μη επιβολής ποινικών κυρώσεων για την άρνηση στράτευσης, ανήκει αποκλειστικά στη διακριτική ευχέρεια κάθε κράτους-μέλους.

Σημειωτέον ότι το ΕΔΔΑ έχει μέχρι τώρα αντιμετωπίσει το ζήτημα της αντίρρησης συνείδησης στο πλαίσιο άλλων άρθρων της Σύμβασης, καταλήγοντας μάλιστα σε παραβιάσεις της τελευταίας. Ενδεικτικά αναφέρω τη Thlimmenos v Greece (2000), όπου διαπιστώθηκε παραβίαση του άρθρου 9 σε συνδυασμό με το άρθρο 14, καθώς ο αποκλεισμός του προσφεύγοντος, αντιρρησία συνείδησης, από την πρόσβαση στο επάγγελμα του ορκωτού λογιστή οφειλόταν στην προηγούμενη καταδίκη του για ανυποταξία. Επίσης, στις Ülke v Turkey (2006) και Tsirlis and Kouloumpas v Greece (1997), το ΕΔΔΑ είχε καταλήξει σε παραβιάσεις των άρθρων 3 και 5 αντίστοιχα, σε περιπτώσεις καταδίκης αντιρρησιών συνείδησης. Άντε, να δούμε μήπως η Bayatyan σταλεί στο Grand Chamber και αποφασίσει επιτέλους το ΕΔΔΑ να εκσυγχρονίσει τη σχετική νομολογία του στο πλαίσιο του άρθρου 9.

Στον σταυρό, στον σταυρό! (quiz: από ποια ταινία είναι η ατάκα;)

Ανάρτηση θρησκευτικού συμβόλου σε σχολική αίθουσα
ΕΔΔΑ, Lautsi v. Italy (απόφαση 3.11.2009, προσφυγή n° 30814/06)

Μετά την καλοκαιρινή Opuz, απόφαση που αφορούσε το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα της ενδοοικογενειακής βίας στη Νοτιανατολική Τουρκία, το ΕΔΔΑ εκδίδει άλλη μία απόφαση που κάνει ντόρο και ξεσηκώνει τα στίφη των πιστών στην καθολική Ιταλία. Στη Lautsi, λοιπόν, το ΕΔΔΑ θεώρησε ότι η ανάρτηση του θρησκευτικού συμβόλου του σταυρού σε σημείο της σχολικής τάξης, το οποίο δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο από τα τέκνα της προσφεύγουσας, προσέκρουε στο δικαίωμα της τελευταίας στη μόρφωση των παιδιών της σύμφωνα με τις θρησκευτικές και φιλοσοφικές της πεποιθήσεις. Κατέληξε έτσι σε παραβίαση του άρθρου 2 του πρώτου προσθέτου Πρωτοκόλλου σε συνδυασμό με το άρθρο 9 της Σύμβασης.

Το δικαστήριο του Στρασβούργου υπογράμμισε ότι τα τέκνα της προσφεύγουσας θα μπορούσαν εύλογα να θεωρήσουν ότι η εκπαίδευσή τους λάμβανε χώρα σε περιβάλλον το οποίο χαρακτηριζόταν από την ιδιαίτερη παρουσία μιας συγκεκριμένης θρησκείας. Η ύπαρξη του σταυρού μπορεί να αποτελεί, από τη μία πλευρά, ενθαρρυντικό και θετικό στοιχείο για τους χριστιανούς μαθητές, από την άλλη πλευρά όμως είναι δυνατόν να ενοχλεί τους μαθητές οι οποίοι είτε ανήκουν σε άλλο δόγμα ή θρησκεία είτε είναι άθεοι. Το δικαίωμα να μην πιστεύει κάποιος σε οιαδήποτε θρησκεία (εγγενές στοιχείο της θρησκευτικής ελευθερίας) αφορά και την εφαρμογή πρακτικών ή τη χρήση συμβόλων με θρησκευτικό περιεχόμενο. Το δε κράτος οφείλει να απέχει από την επιβολή ενός συγκεκριμένου θρησκευτικού δόγματος σε χώρους όπου το άτομο βρίσκεται σε σχέση εξάρτησης από το πρώτο. Στο πλαίσιο της δημόσιας εκπαίδευσης, το κράτος έχει την ειδικότερη υποχρέωση τήρησης ουδέτερης στάσης ως προς τα θρησκευτικά ζητήματα. Η δε διεξαγωγή των μαθημάτων, που έχει ως σκοπό την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης του μαθητή, πρέπει να διεξάγεται χωρίς να παρεισφρέει το στοιχείο της θρησκείας.
Με βάση τα ανωτέρω, το ΕΔΔΑ δήλωσε ότι αδυνατούσε να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο η υποχρεωτική ανάρτηση του σταυρού, ενός συμβόλου που συνδέεται άρρηκτα με τον καθολικισμό, την κυριαρχούσα θρησκεία στην Ιταλία, θα συμβιβαζόταν με την ιδέα του εκπαιδευτικού πλουραλισμού. Η έννοια αυτή είναι εξάλλου απαραίτητη κατά το ΕΔΔΑ για τη διατήρηση μιας «δημοκρατικής κοινωνίας», όπως η έννοια αυτή απορρέει από την Ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Να σημειώσω την παρέμβαση του Greek Helsinki Monitor στη διαδικασία ενώπιον του ΕΔΔΑ, με χρήσιμες αναφορές στις αρχές που απορρέουν σχετικά με το εξετασθέν ζήτημα από τις δραστηριότητες άλλων διεθνών οργανισμών. Θα ήταν ευκταίο να είχε ήδη κληθεί το ΕΔΔΑ να αποφανθεί πριν από τη Lautsi και σχετικά με ελληνική υπόθεση που θα αφορούσε την ανάρτηση εικόνων είτε σε σχολικές αίθουσες είτε στα ακροατήρια δικαστηρίων. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα γίνει στο μέλλον. Όπως και με τις ταυτότητες, το πρόβλημα, παρά τον συμβολικό του χαρακτήρα, δεν είναι έλασσον. Και αυτό διότι ακριβώς λόγω του συμβολισμού του, αναδεικνύει όλο το πρόβλημα της διαπλοκής του κοσμικού με το θρησκευτικό κράτος στη χώρα μας. Όλοι αυτοί που απαντούν καταφατικά στο ερώτημα εάν πρέπει να αναρτώνται θρησκευτικές εικόνες στις σχολικές τάξεις και στα δικαστήρια, υπερασπίζοντας τις πολιτισμικές παραδόσεις της χώρας μας, είναι απλώς υποκριτές. Διότι το πρόβλημα εδώ φυσικά και δεν είναι οι παραδόσεις, η ταυτότητα του Έθνους και άλλα τέτοια κουραφέξαλα. Είναι, αντιθέτως, η αντιμετώπιση που επιφυλάσσει το κράτος στα μέλη θρησκευτικών μειονοτήτων ή στους άθεους που επίσης διαβιώνουν σε αυτήν τη χώρα μαζί με τη συντριπτική πλειοψηφία των ορθοδόξων, βοήθειά μας. Εάν μας φαίνεται υπερβολική η υποχρέωση εξάλειψης των ορθόδοξων θρησκευτικών συμβόλων από τα σχολεία και τα δικαστήρια, ας αναλογισθούμε πώς πιθανόν θα αισθανόταν ένας χριστιανός ορθόδοξος που θα δικαζόταν για κάποιο πλημμέλημα στο Ιράν με ισλαμικά σύμβολα να κοσμούν την αίθουσα. Πώς θα αισθανόταν ο ίδιος χριστιανός ορθόδοξος, εάν στο Ιράκ η Τροχαία σταματούσε το αυτοκίνητό του σε κάποιο απόμερο σημείο και ο αστυνομικός μπορούσε να γνωρίζει από την ταυτότητά του ελεγχόμενου, το θρήσκευμά του. Φαντάζομαι ο χριστιανούλης θα είχε αρκετές πιθανότητες να γνωρίσει μία άλλη πιο περιπετειώδη πλευρά της ζωής. Τέλος πάντων, το ζήτημα της ανάρτησης των θρησκευτικών συμβόλων της επικρατούσας θρησκείας και γενικότερα κάθε τέτοιου συμβόλου, στα σχολεία, στα δικαστήρια και γενικά στις δημόσιες υπηρεσίες, δεν άπτεται αποκλειστικά της θρησκευτικής ελευθερίας. Αφορά το θεμελιώδες πρόβλημα της ίσης μεταχείρισης των πολιτών από το κράτος.

Άντε, για να μη γράφουμε συνεχώς για νομικούρες, να και ένα link για να ανακαλύψετε ποιος "κακός" χαρακτήρας του James Bond είστε.
Εγώ είμαι ο Emilio Largo.

Η πρώτη εικονική autodafé είναι γεγονός!

Καλό μήνα!
Πριν από λίγες μέρες ο Τζεφ Μπέζος, ιδρυτής και CEO του μεγαλύτερου διαδικτυακού παντοπωλείου Amazon, ζήτησε δημόσια συγγνώμη από τους πελάτες του, "για τη βλακώδη λύση που έδωσαν στο πρόβλημα, λύση η οποία δικαίως συγκέντρωσε πλήθος καυστικών κριτικών". Δεσμεύθηκε δε στο μέλλον να αξιοποιήσει τα διδάγματα από αυτό που συνέβη, για να μην απογοητεύσει ξανά η Amazon τους πελάτες της. Τι είχε συμβεί; Αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην παράδοση βιβλίων, τηγανιών, ταινιών, καμερών, ηλεκτρικών σκουπών και προφυλακτικών στους διαδικτυακούς πελάτες; Όχι. Κάτι χειρότερο. Πρόβλημα με το νέο chouchou του Μπέζος, το Kindle, ή αλλιώς το νέο ηλεκτρονικό βιβλίο που κατά τον ιδρυτή της Amazon, αποτελεί τη μετεξέλιξη του βιβλίου. Οι βιβλιοφάγοι δεν είναι πλέον ανάγκη να αγοράζουν ογκώδη βιβλία και να γεμίζουν κάθε γωνιά του σπιτιού με χαρτί. Μπορούν να κατεβάζουν ηλεκτρονικώς όσα βιβλία θέλουν στο Kindle και να τα διαβάζουν στην οθόνη του γκατζετακίου τους. Έλα όμως που η Amazon είχε επιτρέψει το κατέβασμα ενός έργου του Όργουελ χωρίς να έχει τα πνευματικά δικαιώματα. Για φανταστείτε ποιο ήταν αυτό: Ναι, ναι, το 1984! Μόλις αυτό έγινε αντιληπτό από τους ιθύνοντες της Amazon, αντί άλλης λύσης, σβήστηκαν εξ αποστάσεως τα περιεχόμενα του βιβλίου σε όσους δύστυχους αναγνώστες τα είχαν νομίμως κατεβάσει από το site της Amazon. Μαζί με αυτό και ό,τι bookmark είχαν καταχωρίσει στο ηλεκτρονικής μορφής βιβλίο τους.
Εικονική καύση στην πυρά; Ε, όχι, μην υπερβάλλουμε κιόλας. Όμως, για άλλη μια φορά τέτοια περιστατικά μάς υπενθυμίζουν πως στη σημερινή virual εποχή όλο και περισσότερο κατέχουμε άυλα αγαθά, χωρίς στην ουσία να ορίζουμε την υλική τους υπόσταση. Κάποιος Μπέζος, χιλιάδες χιλιόμετρα μακρυά μπορεί με το πάτημα ενός κουμπιού να σβήσει το περιεχόμενο ενός βιβλίου, μιας συλλογής φωτογραφιών, μιας μουσικής βιβλιοθήκης. Ίσως, τις μνήμες μιας ζωής; Σε ένα δευτερόλεπτο. Τρομακτικό έτσι; Big brother is watching you. Ο Όργουελ σίγουρα θα το διασκέδασε πολύ το περιστατικό!

Λεβιάθαν, μ΄ακούς ;;; Περί καμερών και άλλων δαιμονίων

Τελευταία, με την εκλογή του Προέδρου και την επαναφορά των επάρατων καμερών στους δρόμους της Αθήνας, γίναμε όλοι συνταγματολόγοι. Όπως ακριβώς, κάθε χρόνο, όταν αρχίζει το πρωτάθλημα το φθινόπωρο, γινόμαστε όλοι (ή τουλάχιστον όσοι από εμάς έχουν προσβληθεί από την αρρώστια του ποδοσφαίρου) προπονητές. Για τον Πρόεδρο, η μάχη των συνταγματολόγων μάλλον καταλάγιασε (για την ώρα;) μετά τη συνέντευξη Αλιβιζάτου στην Καθημερινή της Κυριακής. Διαβάζοντας πάντως τα άρθρα και άλλων έγκριτων (λιγότερο ή περισσότερο) καθηγητών, και, εν γένει, νομικών, διαπιστώνω ότι πολλές φορές, με τις απόψεις που διατυπώνονται, οι παρεμβαίνοντες δεν θα περνάγανε ούτε τη Σύνθεση Δημοσίου στη Νομική. Σήμερα, π.χ. στην Καθημερινή, ο τέως πρόεδρος του Αρείου Πάγου Σ. Ματθίας υποστηρίζει ότι η πρόκληση εκλογών από την Αξιωματική αντιπολίτευση μέσω της εκλογής του Προέδρου της δημοκρατίας αποτελεί κατάχρηση εξουσίας (détournement de pouvoir). Τι άλλο θα ακούσουμε….

Τέλος πάντων. Και για τις κάμερες πάντως πολλές αρλούμπες γράφονται. Από τους περισσότερους δημοσιογράφους, άλλο τίποτε. Στην Ελευθεροτυπία της Δευτέρας ο Χ. Ζέρβας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την έλευση του Μεγάλου Αδελφού. Επικαλείται την ποινικοποίηση της κουκούλας, τα καρτοκινητά. τις κάμερες το DNA. Όλα μέσα! Αχταρμάς αντισυνταγματικότητας. Οποιοδήποτε μέτρο περιορίζει την προσωπική ελευθερία σήμερα είναι αντισυνταγματικό! Λες και η εγκληματικότητα εν έτει 2009 βρίσκεται στα ίδια επίπεδα, δανείζεται την ίδια μορφή και παρουσιάζει την ίδια ένταση όπως είκοσι χρόνια πριν. Τα καρτοκινητά με ονοματεπώνυμο είναι αντισυνταγματικά, διότι κάθε ψυχοπαθής ο οποίος επιθυμεί ανώνυμα να απειλεί και να εκφοβίζει τηλεφωνικώς, θα έχει κάποιες δυσκολίες να το κάνει από δω και πέρα. Η κουκούλα είναι αντισυνταγματική, διότι είναι δικαίωμα του καθενός να τα σπάει και να δέρνει παραμένοντας ασύλληπτος. Όσο για τις κάμερες, ξαφνικά, σύμφωνα με αρκετούς (συμπεριλαμβανομένου και του Πρόεδρου του ΔΣΑ), ο ιδιωτικός χώρος καταλαμβάνει αυτομάτως και τον δημόσιο. Παντού, έχουμε απαίτηση ιδιωτικότητας. Σπίτι μας είναι οι δρόμοι, οι θάλασσες και τα βουνά. Ακόμα και η Πανεπιστημίου μέρα μεσημέρι!

Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, δεν γίνεται αντιληπτό είναι ότι η εγκατάσταση καμερών ανταποκρίνεται στη διάχυτη κοινωνική απαίτηση για περισσότερη αστυνόμευση και ασφάλεια. Πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων εγκληματικότητας, τυφλή τρομοκρατία, αύξηση του αριθμού των μεταναστών σε συνδυασμό με τη δύσκολη οικονομική συγκυρία δημιουργούν πάντοτε ένα ωραιότατο κοκτέιλ κοινωνικής ανασφάλειας. Και ο πολίτης πάντα θα προστρέξει στον Λεβιάθαν του και θα ζητήσει περισσότερη αστυνόμευση. Ο γέρο Hobbes σίγουρα γελάει με την ψυχή του μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Το ζήτημα λοιπόν δεν παίζεται στο ερώτημα «ναι ή όχι στην εγκατάσταση καμερών;» αλλά στο τι εγγυήσεις συνοδεύουν την επέκταση λειτουργίας τους. Ποια αρχή επεξεργάζεται τα καταγεγραμμένα στοιχεία, τι ένδικο μέσο έχει στη διάθεσή του ο θιγόμενος, ποιος αποφασίζει πού εγκαθίστανται κάμερες και κάθε πότε ενεργοποιούνται; Ποιος ελέγχει τι τύχη έχουν οι καταγεγραμμένες εικόνες μετά το επταήμερο. Για να δώσω ένα παράδειγμα, εάν αύριο-μεθαύριο αποφασίσει η αστυνομία ότι θα τοποθετηθούν κάμερες σε παραλία γυμνιστών της Σάμου για την καταγραφή άφιξης λαθρομεταναστών, αυτές θα ενεργοποιούνται και το πρωί όταν θα κάνουν το μπάνιο τους οι φυσιολάτρες; Εάν ο αρχηγός της ΕΛΑΣ υποψιάζεται ότι το απογευματάκι η κόρη του μπαλαμουτιάζεται σε παρκάκι κοντά στο σπίτι τους μπορεί να εγκαταστήσει εκεί κάμερα με την ίδια ευκολία που θα εγκαθιστούσε και στην πλατεία Συντάγματος; Και άλλα πολλά. Πάντως, όλοι αυτοί που κατακεραυνώνουν τις κάμερες και απορρίπτουν συλλήβδην την εγκατάστασή τους σε δημόσιους χώρους, αλείφουν το βούτυρο στο ψωμί όσων επιθυμούν τη χρήση τους στον πιο αυθαίρετο βαθμό.

Υ.Σ. Γουστάρω πολύ την άποψη της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων για τη δημιουργία υπερδικαιώματος ασφάλειας. Tο φαντάζομαι απ΄το πρωί να βουτάει μαινόμενο από τον πλανήτη Κρύπτον και να μας κάνει όλους μια μπουκιά!

Σημαντική απόφαση για ενδοοικογενειακή βία/ ΕΔΔΑ, Opuz v. Turkey, 9 Ιουνίου 2009

Η Opuz είναι μία από τις σημαντικότερες αποφάσεις που έχει εκδώσει μέσα στο 2009 το δικαστήριο του Στρασβούργου. Αφορά ένα καυτό ζήτημα, την ενδοοικογενειακή βία. Θέμα ταμπού, το οποίο ακόμα και οι πιο προηγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες ενίοτε προτιμούν να κρύβουν κάτω από το χαλάκι του σαλονιού τους, παρά να αντιμετωπίζουν κατάματα τη ντροπιαστική πραγματικότητα. Οι στατιστικές πάντως είναι αμείλικτες. Μελέτη του Συμβουλίου της Ευρώπης που δημοσιεύθηκε το 2006 και αφορά αυτό το πρόβλημα, αποκαλύπτει ότι 15% περίπου των γυναικών που ζουν σε κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχουν υποστεί βία στο πλαίσιο οικογενειακής σχέσης και ότι περισσότερο από το 10% αυτών των γυναικών έχουν γίνει αντικείμενο σεξουαλικής βίας. Το ξέρατε επίσης ότι η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται στατιστικώς η βασική αιτία θανάτου και αναπηρίας γυναικών ηλικίας από 16 έως 44 ετών στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η Nadine Opuz και η μητέρα της ήταν δύο τέτοια θύματα. Ο σύζυγος της πρώτης είχε κάνει τη ζωή τους μαρτύριο για δέκα χρόνια. Απειλές, ξυλοδαρμοί, σοβαροί τραυματισμοί με μαχαίρι. Τόσο η Nadine όσο και η μητέρα της είχαν ειδοποιήσει την αστυνομία, η οποία δεν είχε κάνει και σπουδαία πράγματα. Είχαν υποβάλει μηνύσεις κατά του συζύγου και γαμπρού τους, από τις οποίες στη συνέχεια παραιτούνταν, διότι φαντάζεστε τι θα συνέβαινε, όταν θα επέστρεφε στο σπίτι το βραδάκι από το πιοτό του ο κουβαλητής… Ώσπου το 2001, ο άντρακλας μαχαίρωσε τη γυναίκα του επτά φορές, πράγμα για το οποίο καταδικάσθηκε από την τουρκική δικαιοσύνη σε υπέρογκο ποσό, αντίστοιχο των 385 ευρώ… Τότε η Nadine και η μητέρα της αποφάσισαν ότι έπρεπε να φύγουν από το σπίτι, για να τη γλυτώσουν. Η Nadine τα κατάφερε, η μητέρα της όμως έμεινε πιο πίσω για να οδηγήσει το φορτηγάκι με το οποίο θα μετέφεραν την οικοσκευή. Ο σύζυγος σταμάτησε το φορτηγάκι, άνοιξε την πόρτα και την πυροβόλησε θανάσιμα. Μοιάζει με σενάριο ταινίας αλλά είναι η πραγματικότητα που εκτυλίχθηκε στο Ντιγιάρμπακιρ της Τουρκίας. Μετά την αθώωση του νταή από την τουρκική δικαιοσύνη, η Nadine προσέφυγε στο Στρασβούργο.

Όπως ήταν αναμενόμενο, το ΕΔΔΑ τη δικαίωσε ως προς τα παράπονα σχετικά με τα άρθρα 2 και 3 της Σύμβασης. Ως προς το πρώτο, καταλόγισε ευθύνη στην Τουρκία για τον θάνατο της πεθεράς, διότι ενώ ήταν γνωστό στις αστυνομικές αρχές ότι ο βλαμμένος ήταν υπερβολικά βίαιος και ότι είχε πολλές φορές επιτεθεί εναντίον της άτυχης γυναίκας, εκείνες δεν είχαν στην πράξη αναλάβει κάποια πρωτοβουλία Πιο ενδιαφέρουσες είναι οι σκέψεις του δικαστηρίου σχετικά με το άρθρο 3 της Σύμβασης και το ξύλο που έτρωγε η προσφεύγουσα. Το ΕΔΔΑ αναγνώρισε την απουσία θετικών μέτρων από την πλευρά των τουρκικών αρχών προκειμένου να προστατεύσουν τη σωματική της ακεραιότητά της από τις βιαιοπραγίες του συζύγου της. Επικαλούμενο σχετικές διατάξεις του διεθνούς δικαίου, το ΕΔΔΑ τόνισε ότι οι κρατικές αρχές δεν επιτρέπεται να μένουν αμέτοχες όταν υποπίπτουν την αντίληψή τους σοβαρά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Αντί να κάθονται με σταυρωμένα χέρια, θα πρέπει να επεμβαίνουν με δική τους πρωτοβουλία. Το Στρασβούργο αναγνώρισε την ιδιαιτερότητα της ενδοοικογενειακής βίας, την ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται η γυναίκα και τη συγκάλυψη που υφίσταται σε αυτού του είδους τα αδικήματα από τον οικογενειακό και τον κοινωνικό περίγυρο.

Αξιοσημείωτη είναι και η διαπίστωση παραβίασης του άρθρου 14 σε συνδυασμό με τα άρθρα 2 και 3 της Σύμβασης. Το ΕΔΔΑ τόνισε ότι η προσφεύγουσα κατόρθωσε μέσω της χρήσης στατιστικών στοιχείων να αποδείξει ότι στη νοτιανατολική Τουρκία η ενδοοικογενειακή βία έχει ως αποκλειστικά θύματα τις γυναίκες και ότι η γενικότερη κρατική αδράνεια στον τομέα αυτό αποτελεί τελικά σημαντικό παράγοντα ενθάρρυνσης αυτού του φαινομένου. Για το δικαστήριο, η απουσία άμεσης πρόθεσης για διακριτική μεταχείριση των δύο φύλων δεν ήταν αρκετή για να απαλλάξει τις τουρκικές αρχές από τις ευθύνες τους ως προς το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας. Παρά την ύπαρξη σχετικού νομοθετικού πλαισίου, η δικαστική απάθεια κατά την κρίση σχετικών υποθέσεων αποδείκνυε την απουσία πραγματικής βούλησης να περιορισθεί αυτό το φαινόμενο και να προστατευθούν αποτελεσματικά τα θύματα. Βάσει αυτών των δεδομένων, το ΕΔΔΑ κατέληξε ότι οι βιαιοπραγίες εναντίον της προσφεύγουσας και της μητέρας της είχαν ως γενικότερη βάση το φύλο τους, αποτελώντας έτσι φαινόμενο διακριτικής μεταχείρισης.

Η Opuz δεν πρέπει να αναγνωσθεί στενά και αποκλειστικά σε σχέση με τις ενδιαφέρουσες νομικές σκέψεις του δικαστηρίου του Στρασβούργου ως προς τα άρθρα 2,3 και 14. Πρέπει να αντιμετωπισθεί ως μία γενικότερη έκκληση του ΕΔΔΑ να πάρουν επιτέλους τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης στα σοβαρά το πρόβλημα της ενδοοικογενειακής βίας και να εφαρμόσουν συγκεκριμένα μέτρα για τον περιορισμό της. Μέτρα γενναία που θα αναγνωρίζουν μια αδυσώπητη πραγματικότητα: ότι το οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί αρκετά συχνά, ακόμα και στις πιο προχωρημένες θεσμικά κοινωνίες, πυρήνα ατιμώρητης βίας.

Penitents Compete!

Λοιπόν, στη γείτονα Τουρκία προβλέπεται τηλεοπτική πλάκα από το φθινόπωρο. Ένα από τα μεγάλα κανάλια ετοιμάζει εκπομπή στην οποία θα μαζέψουν σε ένα σπίτι δέκα δεδηλωμένους άθεους τους οποίους κάθε εβδομάδα θα επισκέπτονται ένας ιμάμης, ένας βουδιστής μοναχός, ένας ραββίνος και ένας ορθόδοξος παπάς, οι οποίοι θα προσπαθούν να τους προσηλυτίσουν. Στην περίπτωση που τα καταφέρουν, τότε η παραγωγή της εκπομπής θα προσφέρει στον ή στην τυχερή, ταξίδι περισυλλογής στον θρησκευτικό προορισμό της αρεσκείας του. Αν τα καταφέρει δηλαδή ο παπάς, τότε ο αμνός του Κυρίου θα πάει ταξιδάκι στα Ιεροσόλυμα. Α ρε Κοκκινάκη, πού να ξερες τι πρακτικά αποτελέσματα θα είχε η απόφασή σου! Εγώ πάντως θα γινόμουν Βουδιστής και έτσι θα πήγαινα τζάμπα στο Θιβέτ. Φαντάζεστε, επίσης, να την πάρει την ιδέα και κανένα ελληνικό κανάλι; Τίποτα δεν είναι απίθανο σε αυτόν τον κόσμο, αφού αν κάτι είναι άμεσα μεταδοτικό σήμερα, αυτό είναι η τηλεοπτική ηλιθιότητα. Θα ήθελα να δω τι ανακοίνωση θα εξέδιδε η Ιερά Σύνοδος, εάν ένας από τους ιερωμένους ήταν Μάρτυρας του Ιεχωβά. Μέχρι και στη Βουλή θα έφτανε το θέμα αν τους έπιανε στο στόμα του ο Καρατζαφέρης.

Ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι (που τις έχουμε και αδυναμία...)
ΕΔΔΑ, Exteberria and others v. Spain (απόφαση 30.6.2009, προσφυγή no. 35579/03)

Από κοινού με την Herri Batasuna and Batasuna v. Spain (απόφαση 30.6.2009 nos. 25803/04 25817/04), οι αποφάσεις αυτές αντιμετώπισαν το ζήτημα της νομιμότητας πολιτικών σχηματισμών, οι οποίοι συνδέονταν και υποστήριζαν την τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ. Στη δεύτερη υπόθεση, η οποία βασικά αφορούσε το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ, δηλαδή το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, το ΕΔΔΑ προβαίνει σε ενδιαφέρουσες σκέψεις πριν θεωρήσει ότι η διάλυση των προσφευγόντων πολιτικών κομμάτων δεν ήταν αντίθετη στην προαναφερθείσα διάταξη. Πρώτα-πρώτα τονίζει ότι ο νόμος βάσει του οποίου διατάχθηκε η διάλυση των πολιτικών κομμάτων ήταν προβλέψιμος καθώς ουδεμία διάταξη της Σύμβασης δεν αποκλείει τη θεμελίωση της προσβαλλόμενης δικαστικής κρίσης σε πραγματικά περιστατικά που προηγούνταν της θέσης σε ισχύ του συγκεκριμένου νόμου. Ελπίζω η σκέψη αυτή να αφορά τη συγκεκριμένη υπόθεση και να ,ην επεκταθεί και σε ζητήματα ποινικού δικαίου.
Δεύτερον, το ΕΔΔΑ συμπλέει με το Ισπανικό συνταγματικό δικαστήριο δεχόμενο ότι η άρνηση του Batasuna να καταδικάσει την τρομοκρατική βία αποτέλεσε στην ουσία σιωπηρή υποστήριξη της τρομοκρατίας, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρόβλημα αυτό ταλανίζει την Ισπανία για χρονικό διάστημα πάνω από τριάντα χρόνια και ότι όλα τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα το έχουν έως σήμερα καταδικάσει. Τώρα, προσωπικά έχω ένα προβληματάκι με αυτήν τη σκέψη. Πέρα από το πλαίσιο της συγκεκριμένης υπόθεσης, το ότι δεν καταδικάζεις κάτι, δεν σημαίνει ότι, αυτομάτως, το υποστηρίζεις. Η εφαρμογή αυτού του κανόνα αδιάκριτα στο πλαίσιο της ελευθερίας της εκφρασης μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα γι΄αυτό το δικαίωμα.

Στην Exteberria η υπόθεση αφορούσε τον αποκλεισμό από τις βουλευτικές, νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές, πολιτικών σχηματισμών, οι οποίοι θεωρούνταν διάδοχοι του Batasuna. Η απόφαση είναι ενδιαφέρουσα, διότι επιβεβαιώνει τον διάλογο που υφίσταται μεταξύ των άρθρων 3 του Πρώτου πρωτοκόλλου (δικαίωμα σε ελεύθερες εκλογές) και 10 (ελευθερία της έκφρασης). Σε ό,τι αφορά τον αποκλεισμό από τις βουλευτικές εκλογές, το ΕΔΔΑ εφαρμόζει, όπως ήταν αναμενόμενο, το άρθρο 3 του Πρώτου Πρωτοκόλλου, διάταξης που, ως γνωστόν, αφορά μόνο αυτού του είδους της εκλογές. Σε ό,τι όμως αφορά τις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές, τίθεται σε εφαρμογή η ευρύτερη διάταξη, δηλαδή η ελευθερία της έκφρασης, εν προκειμένω της πολιτικής έκφρασης. Προβληματική πάντως μου φαίνεται η σκέψη του δικαστηρίου του Στρασβούργου ότι η διήμερη προθεσμία για να αμφισβητήσει το αποκλεισθέν κόμμα την απόρριψη της υποψηφιότητάς του, δεν είναι προβληματική ως προς τα προαναφερθέντα άρθρα. Σημειώνω ότι σχετικά με αυτό το ζήτημα, η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης υποδεικνύει ότι η εύλογη προθεσμία θα ήταν τουλάχιστον τρεις ημέρες.

Λοιπόν, τις επόμενες μέρες θα ανεβάσω σχολιάκια για τις τελευταίες αποφάσεις του Στρασβούργου πριν από τις διακοπές. Θα έχω και ψιλοεπισκόπηση των βασικότερων ελληνικών αποφάσεων για το πρώτο εξάμηνο. Γι’ αυτό... μη χαθείτε!

Αποφάσεις για συνθήκες κράτησης
ΕΔΔΑ, Sulejmanovic v. Italy, (απόφαση 16.7.2009, προσφυγή no. 22635/03)
Τον προσφεύγοντα τον είχαν μπουζουριάσει σε κελί, το οποίο μοιραζόταν με άλλους κρατούμενους. Αναλόγως με την ώρα της ημέρας, ο ελεύθερος γι΄αυτόν χώρος κυμαινόταν από 3,24 με 5,40 τετραγωνικά μέτρα. Μέχρι και ποδόσφαιρο έπαιζε δηλαδή. Το ενδιαφέρον της απόφασης είναι ότι σημειώνει μεν πως σύμφωνα με την Επιτροπή για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της εξευτελιστικής μεταχείρισης, το ελάχιστο εμβαδόν που πρέπει να αντιστοιχεί σε κάθε κρατούμενο ανέρχεται σε 7 τετρ. μέτρα, δέχεται δε ότι εν προκειμένω ο κρατούμενος βρισκόταν σε καθεστώς κράτησης αρκετά χαλαρό. Μπορούσε να βρίσκεται έξω από το κελί του για 9 περίπου ώρες την ημέρα, να κόβει βόλτες, να παίζει πινγκ-πονγκ, ενδεχομένως και να γκομενίζει (αυτό το τελευταιο δεν το λέει το δικαστήριο αλλά το υποψιάζομαι εγώ). Άρα, το ΕΔΔΑ δέχεται ότι οι συνθήκες κράτησης ήταν ανεκτές και καταλήγει σε μη παραβίαση του άρθρου 3.

ΕΔΔΑ, Khider c. France (απόφαση 9.7.2009, προσφυγή no. 39964/05)
Είναι η πρώτη απόφαση που ασχολείται, υπό το πρίσμα του άρθρου 3, με το ζήτημα των συνεχών μεταγωγών από τη μια φυλακή στην άλλη, ατόμου το οποίο βρισκόταν υπό προσωρινή κράτηση. Το ΕΔΔΑ δέχεται ότι οι γαλλικές σωφρονιστικές αρχές το παραξήλωσαν, αφού ο προσφεύγων μεταφέρθηκε, για λόγους ασφαλείας, σε διαφορετικά σωφρονιστικά καταστήματα δεκατέσσερις φορές μέσα σε διάστημα επτά ετών. Όταν αποφυλακισθεί, με το καλό, θα μπορεί να γράψει οδηγό για σωφρονιστικό τουρισμό στη Γαλλία. Το δικαστήριο δέχθηκε ότι ο υψηλός αριθμός των μεταγωγών είχε αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία του κρατουμένου, αφού η προσαρμογή του σε κάθε νέα φυλακή ήταν δυσχερής, η επικοινωνία με την οικογένειά του καθίστατο ολοένα και πιο δύσκολη, ενώ, τέλος, ήταν πρακτικώς αδύνατο να εφαρμοσθεί αποτελεσματική ιατρική αγωγή (έπασχε και από κάποια ψυχολογικά προβλήματα). Παραβίαση του άρθρου 3.

Ιστορία μου, αμαρτία μου

Άρνηση πρόσβασης σε πληροφορίες ιστορικού περιεχομένου
ΕΔΔΑ, Kenedi v. Hungary (απόφαση 26.5.2009, προσφυγή n° 31475/05)

Η αίτηση του προσφεύγοντα για πρόσβαση στα αρχεία των Ουγγρικών μυστικών υπηρεσιών προκειμένου να συντάξει ιστορική μελέτη απορρίφθηκε επανειλημμένως από τον Υπουργό Εσωτερικών παρά το γεγονός ότι ο προσφεύγων είχε στο μεταξύ προσφύγει και στη δικαιοσύνη, η οποία τον είχε δικαιώσει. Μάλιστα, ο αρμόδιος Υπουργός παραχώρησε τελικά τη σχετική άδεια στον προσφεύγοντα υπό τον όρο όμως ότι ο τελευταίος δεν θα δημοσιοποιούσε τα πορίσματα των ερευνών του, πράγμα που δεν έγινε αποδεκτό από τον δεύτερο.
Το ΕΔΔΑ υπογραμμίζει τη σημασία της πρόσβασης στις αναγκαίες πληροφορίες στο πλαίσιο σύνταξης ιστορικής έρευνας σχετικά με το πολιτικό παρελθόν ενός κράτους. Διαπιστώνει ότι, εν προκειμένω, η άρνηση της διοίκησης να επιτρέψει την πρόσβαση στα συγκεκριμένα αρχεία ήταν αυθαίρετη, αφού παραβίαζε τη σχετική δικαστική απόφαση. Τονίζεται ότι αυτή η συμπεριφορά των ουγγρικών αρχών δεν προκάλεσε παραβίαση μόνο του άρθρου 6§1 της Σύμβασης (υποχρέωση συμμόρφωσης προς τις δικαστικές αποφάσεις) αλλά και του άρθρου 10 (δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης).

Τελευταίες ελληνικές υποθέσεις

Ξέρω, ξέρω, χάθηκα αλλά είχε πέσει πολλή δουλειά. Και το κακό είναι ότι οι εξελίξεις τρέχουν. Λοιπόν, ας αρχίσουμε με τις νέες και ενδιαφέρουσες ελληνικές αποφάσεις από το Στρασβούργο και σιγά-σιγά θα επεκταθούμε και στις υπόλοιπες:

Άρνηση συμμετοχής στις εξετάσεις του Δικηγορικού Συλλόγου σε ρωσίδα υπήκοο, στην οποία όμως προηγουμένως είχε επιτραπεί η πραγματοποίηση άσκησης
ΕΔΔΑ, Bigaeva c. Grèce (απόφαση 28.5.2009, προσφυγή n° 26713/05)

Η προσφεύγουσα ήρθε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ‘90, έμαθε ελληνικά, πέρασε στη Νομική, πήρε πτυχίο, γράφτηκε και σε μεταπτυχιακά. Όταν υπέβαλε τα χαρτιά της στον ΔΣΑ για να κάνει άσκηση, δεν της δημιούργησαν πρόβλημα αλλά όταν εμφανίστηκε για να δώσει εξετάσεις και να την καμαρώσουν οι γονείς της δικηγόρο, της είπαν «όοοοοοοοοοχι», διότι είσαι ρωσίδα και οι εκτός Ε.Ε. δεν μπορούν να γίνουν δικηγόροι. Η απόφαση του ΕΔΔΑ είναι αξιοσημείωτη, διότι κάνει ενδιαφέρουσες σκέψεις ως προς την εφαρμογή του άρθρου 8 της Σύμβασης και τον τρόπο με τον οποίο διαπλέκονται η έννοια του ιδιωτικού με τον επαγγελματικό βίο. Επίσης, το ΕΔΔΑ καταλήγει σε παραβίαση του άρθρου 8, δεχόμενο ότι στην ουσία ο ΔΣΑ επέδειξε ασυνέπεια δεχόμενος από τη μία την προσφεύγουσα ως ασκούμενη, αποκλείοντάς την από την άλλη από τις εξετάσεις. Οι συλλογισμοί που αφορούν το άρθρο 8 σε συνδυασμό με το άρθρο 14 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση της διακριτικής μεταχείρισης) δεν πολυπείθουν. Θα ήταν προτιμότερο το ΕΔΔΑ να πει και κάτι σχετικά με την ανυπαρξία διάκρισης στην ελληνική έννομη τάξη μεταξύ των διαμενόντων για μεγάλη και μικρή χρονική διάρκεια στην ελληνική επικράτεια ως κριτηρίου για την πιθανή δυνατότητα πρόσβασής τους σε ορισμένα επαγγέλματα. Να υπενθυμίσουμε ότι το κοινοτικό δίκαιο προβαίνει σε αυτήν τη διάκριση ως προς την κατοχύρωση εργασιακών δικαιωμάτων. Αναμφσβήτητα στην περίπτωσή μας, η προσφεύγουσα δεν είχε έρθει στην Ελλάδα για διακοπές αλλά, αντίθετα, η μακρόχρονη παραμονή της συνδεόταν με βασικές επιλογές που είχε κάνει στη ζωή της για την εγκατάσταση σε μια νέα πατρίδα.

Ισότητα των όπλων, προνομιακή μεταχείριση του ελληνικού δημοσίου ως προς την παραγραφή των απιτήσεών του κατά ιδιωτικής εταιρείας
ΕΔΔΑ, Varnima Corporation International S.A. (απόφαση 28.5.2009, προσφυγή n° 48906/06)

Μετά τη Meidanis c. Grèce, άλλη μια απόφαση έρχεται να καταδικάσει δικονομικά προνόμια του δημοσίου στο πλαίσιο διαφορών ιδιωτικής φύσης. Στην υπόθεση αυτή, τα ελληνικά δικαστήρια συνεκδίκασαν τις αντίθετες αγωγές μεταξύ της προσφεύγουσας ναυτιλιακής εταιρείας και του δημοσίου και εφάρμοσαν ενιαύσια παραγραφή ως προς τις απαιτήσεις της προσφεύγουσας κατά του δημοσίου. Σε ό,τι όμως αφορούσε την απαίτηση του πρώτου κατά της δεύτερης, εφάρμοσαν εικοσαετή παραγραφή και δέχθηκαν την αγωγή του. Το ενδιαφέρον στοιχείο της υπόθεσης είναι ότι το ΕΔΔΑ εξετάζει το ζήτημα στο πλαίσιο του άρθρου 6 και της αρχής της ισότητας των όπλων. Υπογραμμίζεται ότι τα δύο μέρη είχαν το ίδιο status στο πλαίσιο ιδιωτικής διαφοράς και ότι το δημόσιο δεν μπορούσε να επικαλείται με αόριστο τρόπο το δημόσιο συμφέρον, για να επιτύχει ιδιαίτερη μεταχείριση στο πλαίσιο της δίκης, αφού ενεργούσε ως fiscus και όχι ως imperium. Το μήνυμα που στέλνεται είναι σαφές: όταν το δημόσιο ενεργεί ως ιδιώτης καλό θα είναι να ξεχνάει τα δικονομικά προνόμια που ήξερε ως τώρα.

Συνθήκες κράτησης πολιτικού πρόσφυγα στον συνοριακό σταθμό του Σουφλίου
ΕΔΔΑ, S.D. c. Grèce (απόφαση 11.6.2009, προσφυγή n° 53541/07)

Η απόφαση είναι σημαντική για την Ελλάδα, διότι το ΕΔΔΑ για πρώτη φορά εξετάζει τις αιτιάσεις σχετικά με τα άρθρα 3 και 5 της ΕΣΔΑ, αλλοδαπού ο οποίος είχε ζητήσει πολιτικό άσυλο. Ο προσφεύγων ήταν Τούρκος υπήκοος, ο οποίος συνελήφθη για παράνομη είσοδο στη ώρα και κρατήθηκε στο Σουφλί. Παρά το γεγονός ότι υπέβαλε αίτηση πολιτικού ασύλου (όταν δηλαδή εδέησαν οι ελληνικές αρχές να την καταχωρίσουν) η κράτησή του στον όμορφο χώρο του συνοριακού σταθμού συνεχίστηκε. Ααα, παρεμπιπτόντως, στο μεταξύ ο προσφεύγων είχε αθωωθεί και από το ποινικό δικαστήριο για παράνομη είσοδο στη χώρα, αφού είχε γίνει δεκτό ότι για ποια παράνομη είσοδο στη χώρα συζητάμε από τη στιγμή που ο άνθρωπος είχε φύγει τρέχοντας από την Τουρκία να γλυτώσει το παλούκωμα. Οι καλές ελληνικές αρχές όμως, επειδή τον αγάπησαν πολύ, παρέτειναν την κράτησή του με σκοπό την απέλασή του. Κάτι για Σύμβαση της Γενεύης που απαγορεύει την απέλαση ή έκδοση ατόμων, ενώ εκκρεμεί η αίτηση ασύλου τους μάλλον δεν είχαν ακούσει. Το ΕΔΔΑ βασίζεται σε διάφορες εκθέσεις τόσο διεθνών οργάνων όσο και του Συνηγόρου του Πολίτη, για να καταλήξει σε παραβίαση του άρθρου 3. Ιδιαίτερη σημασία έχουν όσα υπογραμμίζονται στο πλαίσιο του άρθρου 5 §§ 1 και 3, όπου το ΕΔΔΑ ούτε λίγο ούτε πολύ λέει ότι τα ένδικα μέσα που προβλέπονται στο άρθρο 76 του νόμου 3386/2005 δεν είναι αποτελεσματικά προκειμένου ο αλλοδαπός να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της κράτησής του στο πλαίσιο διοικητικής απέλασης. Κάτι μου λέει ότι αναμένεται συνέχεια...

Γάμος ομόφυλων ζευγαριών : je t’aime, moi non plus;

Η πολυαναμενόμενη και, μάλλον, αναμενόμενη απόφαση της ελληνικής δικαιοσύνης για τον γάμο μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών δημοσιεύθηκε πριν από λίγες μέρες. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Ρόδου, με την υπ΄αριθμ. 114/2009 απόφασή του κήρυξε ανυπόστατο τον γάμο που είχαν τελέσει η Όλγα και η Ευαγγελία στο όμορφο νησί της Τήλου πριν από ένα χρόνο περίπου. Oι ζέστες είχαν αρχίσει να σφίγγουν, οι κοπέλες ευτυχισμένες σιγοτραγουδούσαν μαζί με τον δήμαρχο Τήλου « λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το κορίτσι μου », ενώ το μέλλον φάνταζε λαμπρό. Έλα όμως που είχαν ξεχάσει τον ξενοδόχο, δηλαδή τον κακούλη Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ρόδου, ο οποίος ως προστάτης της ηθικής, ζήτησε από το Πρωτοδικείο να ακυρώσει τον γάμο; Όπερ και εγένετο.

Οφείλω να ομολογήσω ότι η απόφαση είναι λιγότερο κακή απ΄ό,τι περίμενα. Να πω την αλήθεια, ανέμενα επιχειρήματα τύπου εντελώς Μουτζαχεντίν χωρίς οιαδήποτε αναφορά σε διεθνές δίκαιο. Η απόφαση δείχνει ότι οι δικαστές το προσπάθησαν, ωστόσο, για να τους έβγαινε πιο πειστική η απόφαση, χρειάζονταν περισσότερη δουλίτσα και πιο διεισδυτικά επιχειρήματα.

Τρεις παρατηρήσεις έχω να κάνω. Πρώτον, οι εναγόμενες υποστήριξαν ότι η αγωγή που άσκησε ο Εισαγγελέας ήταν επέμβαση στην ατομική και οικογενειακή τους ζωή, όπως αυτή προστατεύεται από το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ (αμάν πια αυτή η ΕΣΔΑ, σε λίγο θα την επικαλούνται και στα μπουζουξίδικα αν δεν δίνουν στον πελάτη πρώτο τραπέζι πίστα- θα μπορούσε όντως να είναι επέμβαση στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας). Το Πολ. Πρωτοδικείο απάντησε ότι το επιχείρημα βασιζόταν σε εσφαλμένη προϋπόθεση, διότι αυτό που έπρεπε εδώ να απαντηθεί ήταν εάν πράγματι βρισκόμασταν ενώπιον « οικογένειας ». Τώρα, εδώ να παρατηρήσω ότι η Σύμβαση δεν το βλέπει περιοριστικά το ζήτημα. Βάσει του άρθρου 8, θα υπήρχε παρέμβαση τουλάχιστον ως προς το δικαίωμα προστασίας του ιδιωτικού βίου, χωρίς δηλαδή καν να τεθεί η συζήτηση υπό το πρίσμα της « οικογενειακής ζωής » (βλ. π.χ. E.B. v. France [GC], no 43546/02, ECHR 2008 …). Άλλα και το άρθρο 12 της Σύμβασης που κατοχυρώνει συγκεκριμένα το δικαίωμα σύναψης γάμου, δεν αποκλείει την εφαρμογή του στα ομόφυλα ζευγάρια (μια απόφαση Christine Goodwin v. the United Kingdom [GC], no. 28957/95, ECHR 2002 VI την έχουν ακουστά στη Ρόδο ;). Οπότε σε αυτόν τον τομέα ήθελε περισσότερη δουλίτσα η απόφαση.

Φιλότιμη η προσπάθεια να βγει από την ανάλυση των διεθνούς δικαίου ότι ο όρος « οικογένεια » καταλαμβάνει μόνο τα ετερόφυλα ζευγάρια και ότι ο όρος « μελλόνυμφοι », του άρθρου 1367 ΑΚ, έχει την αντίστοιχη έννοια. Σε ό,τι πάντως αφορά την ανάλυση του δικαστηρίου σχετικά με το άρθρο 12 της ΕΣΔΑ ισχύουν όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω. Εγώ προσωπικά μπορώ να δεχθώ ότι κατά την εποχή σύνταξης του Αστικού Κώδικα ο νομοθέτης θεωρούσε δεδομένο ότι ο « γάμος » είχε ως σημείο αναφοράς το ετερόφυλο ζευγάρι. Νομίζω όμως ότι οι κρίσεις του δικαστηρίου στη συνέχεια σχετικά με το ζήτημα της ίσης μεταχείρισης και του άρθρου 4 του Συντάγματος δεν είναι επαρκείς. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπίζει την καρδιά του προβλήματος με τη φράση « Λαμβανομένων εν προκειμένω υπόψη των υφισταμένων άνω κοινωνικών συνθηκών, η μη αναγνώριση της ευχέρειας τέλεσης γάμου μεταξύ ομοφύλων κρίνεται δικαιολογημένη, αφού πρόκειται για πρόσωπα που βρίσκονται κάτω από διαφορετικές συνθήκες ». Εμ, εδώ σε θέλω. Ποιες είναι αυτές οι διαφορετικές συνθήκες ;

Μου αρέσει δε στο τέλος της απόφασης η παραίνεση του δικαστή στον νομοθέτη να αναλάβει εκείνος το ζήτημα και να ρυθμίσει νομοθετικώς το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Είναι σαν να του λέει: «Δεν μπορώ εγώ να βγάλω τα κάστανα απ΄τη φωτιά. Αυτό είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης, δεν μπορώ να αναλάβω εγώ την ευθύνη της αλλαγής». Εντάξει, ας μην είμαστε τόσο απαιτητικοί από την ελληνική δικαιοσύνη. Ήταν ίσως βαρύ το φορτίο της υπόθεσης για τους πρωτοδίκες της Ρόδου. Από την άλλη όμως, βρε παιδί μου, σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις δεν περιμένεις από τον δικαστή να πάρει τη ζυγαριά στα χέρια του και να βγάλει απόφαση θαρραλέα σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι ίσος με τους συμπολίτες σου σε μια δημοκρατία ;
Η συνέχεια στο Εφετείο Δωδεκανήσου.

Άρθρο για τα Δεκεμβριανά (του 2008) στη Monde

Το διαβάσετε αυτό το άρθρο του Μαραντζίδη στην προχθεσινή Monde; Εγώ συμφωνώ.

Point de vue
La farce grecque : bilan d'une fausse révolte, par Nicos Marantzidis
LE MONDE | 28.04.09 | 13h06 • Mis à jour le 28.04.09 | 13h06


Les émeutes qui ont eu lieu à Athènes et dans d'autres grandes villes de Grèce il y a quelques semaines ont amené le pays au bord d'une crise de nerfs, et sont au centre de l'attention de l'opinion publique internationale. Pleins d'empathie pour le populisme et le sentimentalisme, les médias nationaux ont contribué à la création de cet imaginaire de révolte sociale, expression, pour certains, d'une permanente tragédie grecque.


Une vague d'analyses stéréotypées à propos de la révolte des jeunes a balayé les médias, et certains journalistes sont allés jusqu'à prophétiser une explosion sociale, voire une quasi-guerre civile.
Heureusement, nous en sommes très loin. Tout d'abord, ce mouvement n'a pas eu une base sociale spécifique, mais dispersée : des étudiants et des lycéens des quartiers bourgeois, des enfants d'immigrés et des groupes sociaux exclus. Des jeunes ont manifesté avec des "soixante-huitards", des apolitiques à côté d'anarchistes, des maoïstes avec des supporters d'équipes de foot. Et, comme d'habitude, le noyau initial était formé de groupes de jeunes anarchistes qui prennent plaisir à caillasser des magasins et à brûler des voitures dans "leur territoire" universitaire afin d'affirmer leur identité idéologique.
L'opinion générale a désigné la colère comme ressort principal de ces événements. En réalité, les sentiments étaient très divers : d'un côté, la haine et la rage des manifestants du mouvement altermondialiste et anarchiste ; d'un autre, la jalousie des émigrés contre la société de consommation ; d'un troisième, le plus important, le défoulement et le babillage des gamins qui faisaient l'école buissonnière pour participer à un théâtre de rue avec publicité garantie.
La plupart des manifestants ont eu le sentiment agréable de participer à une petite aventure qui fortifiait leur narcissisme, grâce aux transmissions télévisées. La phrase qui se voulait rassurante mais totalement ratée du ministre de l'intérieur, qui a déclaré que "la police sera sur la défensive", a fonctionné comme le feu vert à une participation générale aux émeutes, sans risque ni coût, en toute impunité. Bref, une sorte de plaisanterie sociale.
Ce mouvement n'a même pas vu émerger de nouvelles valeurs idéologiques susceptibles de préfigurer l'évolution des réalités sociales, comme l'avait fait Mai 68. Les manifestants ont trouvé leur point de convergence dans l'opposition à la police, banalité qui se répète depuis trente-cinq ans, mais ils n'ont eu aucune imagination dans leurs revendications, expression de la tradition étatique la plus classique de la gauche grecque ; et pour cause : ce sont les groupes gauchistes et les deux partis communistes qui ont réussi très vite à canaliser le discours public des manifestants.
Les émeutes ont confirmé la crise d'un gouvernement qui affronte de sérieux problèmes de légitimité : il s'est non seulement montré incapable de mettre en oeuvre des réformes indispensables, mais en outre, il est mêlé à plusieurs scandales économiques qui ont réduit sa capacité d'action.
En même temps, les événements ont montré combien la culture politique dominante, installée après la chute de la dictature des colonels en 1974, a contribué à l'impasse actuelle. La Grèce est probablement le dernier pays européen où des valeurs de type "démocratie populaire" imprègnent le discours public, surtout celui des intellectuels et des médias.
Rappelons qu'en 1989, année de la chute du mur de Berlin, la droite, pour des raisons électorales, ne s'était pas gênée pour former un gouvernement de coalition avec le Parti communiste, un des derniers partis staliniens en Europe.
Toute revendication égalitariste rencontre son écho dans cette culture politique, avec pour conséquence indirecte le fait que la violence ne soit pas dénoncée. Cette culture de la violence dite "politique" permet à une mouvance idéologique d'imposer son règne dans plusieurs secteurs de la société.
Ainsi, la loi qui interdit la présence de la police dans les universités au nom de la liberté de penser - et qui existe uniquement en Grèce - permet-elle à l'extrême gauche de s'y imposer par l'intimidation permanente. Des professeurs sont roués de coups ou menacés, un colloque scientifique traitant du communisme est boycotté si ainsi en a décidé le Parti communiste, etc.
Rien n'est resté du mouvement de décembre et du tsunami médiatique qu'il a généré. Rien sauf cette tentation de la violence et de l'anomie. Il est clair que si le discours des médias, des intellectuels et des partis politiques continue à présenter l'occupation des écoles par les lycéens comme "un avenir plein de promesse", la conséquence en sera une réceptivité accrue aux incantations du totalitarisme et du populisme.
L'expérience historique a montré que les révolutions "jeunistes" répandent plus le désastre que le bonheur ; le Cambodge des Khmers rouges et la révolution culturelle maoïste en sont les exemples des plus tragiques.
Heureusement, la "révolte" de décembre 2008 est plus proche de la farce que de la tragédie. Une farce que les enfants se plaisent à monter pour s'amuser.
________________________________________
Nicos Marantzidis est enseignant de sciences politiques à l'université de Macédoine (Thessalonique).

Και άλλη απόφαση ΕΔΔΑ για το δικαίωμα πρόσβασης στην πληροφόρηση, K.H. and others v. Slovakia (απόφαση 24 Απριλίου 2009, προσφυγή n° 32881/04)

Για όσους ενδιαφέρονται σχετικά με αυτό το ζήτημα, το ΕΔΔΑ φαίνεται να μην τους απογοητεύει τελευταία. Μετά την πρόσφατη ουγγρική απόφαση (βλ. προηγούμενο post), πριν από λίγες μέρες το δικαστήριο του Στρασβούργου δημοσίευσε και την εν λόγω σλοβακική, της οποίας το ιστορικό πλαίσιο είναι πιο πλούσιο από την πρώτη. Συγκεκριμένα, η K.H. αφορά οκτώ γυναίκες Ρομά, οι οποίες μετά την εισαγωγή τους σε νοσοκομεία προκειμένου να γεννήσουν διαπίστωσαν ότι δεν μπορούσαν πλέον να τεκνοποιήσουν. Οι κρατικές αρχές αρνήθηκαν να τους δώσουν πρόσβαση στους ιατρικούς τους φακέλους, έτσι ώστε να πληροφορηθούν οι ίδιες εάν τα νοσοκομεία έφεραν ευθύνη.

Το ΕΔΔΑ εξέτασε το παράπονό τους βάσει του άρθρο 8 της Σύμβασης, διάταξης που κατοχυρώνει, μεταξύ άλλων, και το δικαίωμα προστασίας τους ιδιωτικού βίου. Αναζήτησε δε τις θετικές υποχρεώσεις του κράτους στο πλαίσιο της συγκεκριμένης υπόθεσης. Υπογράμμισε ότι, προκειμένου το δικαίωμα πρόσβασης σε προσωπικές πληροφορίες να είναι αποτελεσματικό και ουσιαστικό, θα πρέπει το κράτος να φέρει το βάρος απόδειξης σχετικά με τους λόγους απόκρυψης προσωπικών πληροφοριών και όχι ο ενδιαφερόμενος, ο οποίος, σύμφωνα με το σλοβακικό δημόσιο, όφειλε να θεμελιώσει επαρκώς τους λόγους για τους οποίους επιθυμούσε την πρόσβαση στον προσωπικό του φάκελλο.

Η απόφαση καταλήγει επίσης και σε παραβίαση του άρθρου 6§1 λόγω της αδυναμίας των προσφυγουσών να προσκομίσουν τα κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία ενώπιον των δικαστηρίων.

Και με αυτήν την απόφαση το ΕΔΔΑ φαίνεται να υπογραμμίζει τον ολοένα και στενότερο έλεγχο που εφαρμόζει τα τελευταία τρία χρόνια σε περιπτώσεις παραβιάσεων των ατομικών δικαιωμάτων των Ρομά.

Hero (?) by accident

Φθινόπωρο του 2006 και μια ομάδα τεσσάρων αγοριών στο Τορίνο προπηλακίζουν ένα συμμαθητή τους που έπασχε από το σύνδρομο Down. Το αγόρι κατατρομοκρατείται και “κυριολεκτικά τα κάνει επάνω του”. Ως εδώ η ιστορία θα ήταν λίγο-πολύ συνηθισμένη, αφού όλοι ξέρουμε ότι σε κάθε σχολείο υπάρχουν καλόπαιδα που ρίχνουν ψιλές σε συμμαθητές τους. Θυμάμαι έναν που με είχε μουρλάνει στο Γυμνάσιο, το πλήρωσε όμως αργότερα, αλλά αυτό θα σας το πω άλλη φορά. Στην ιστορία μας η διαφορά είναι ότι παίρνει μέρος και η τεχνολογία και περιπλέκει τα πράγματα. Το ένα από τα τέσσερα αγόρια κατέγραψε με κάμερα το συμβάν και στη συνέχεια «ανέβασε» το βίντεο στο Google Video, όπου και παρέμεινε για περίπου δύο μήνες προτού η Google δεήσει να το αποσύρει.

Δυόμισι περίπου χρόνια αργότερα, η απόφαση των ιταλικών δικαστήριων, στο πλαίσιο ποινικής δίωξης που ασκήθηκε κατά των υπευθύνων της Google μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθούν οι επιχειρήσεις που προσφέρουν υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης, μηχανές αναζήτησης ή γενικότερα τόπους φιλοξενίας απόψεων, φωτογραφιών και video τρίτων. Προς απάντηση είναι το κατά πόσον αυτού του είδους οι εταιρείες θα πρέπει να διέπονται από τους ίδιους κανόνες που διέπουν τα κλασικά μέσα ενημέρωσης . Ο δικηγόρος της Google υποστηρίζει ότι εάν θεωρηθεί ότι η Google είχε σε αυτήν την περίπτωση την υποχρέωση να ελέγξει το video πριν από τη δημοσίευσή του στον ιστότοπό της, αυτό θα ήταν ένα πολύ κακό προηγούμενο που θα μπορούσε να αποβεί θανατηφόρο για το Διαδίκτυο. Γενικότερα, όσοι τάσσονται εναντίον της θέσπισης τέτοιων υποχρεώσεων για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται μέσω Internet, προβάλλουν ότι αναγώριση ευθύνης του ιστοτόπου εν προκειμένω θα ισοδυναμούσε με την υποβολή μήνυσης κατά του ταχυδρόμου που επιδίδει γράμμα προσβλητικού περιεχομένου.

Από την άλλη πλευρά, η εισαγγελική αρχή επισημαίνει ότι η Google και οι αντίστοιχες εταιρείες δεν είναι απλώς ένα παθητικό μέσο, κάτι σαν πίνακας ανακοινώσεων στον οποίο ο ενδιαφερόμενος καρφιτσώνει αγγελίες. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη υπόθεση υπογραμμίζουν ότι το επίμαχο video παρέμεινε αναρτημένο για δύο περίπου μήνες, χωρίς η Google να το «κατεβάσει» και μάλιστα παρά το γεγονός ότι πάνω από εξήντα άτομα είχαν προβεί σε αρνητικότατα σχόλια στη σχετική ιστοσελίδα. Σημειωτέον ότι κατά την περίοδο αυτή το βιντεάκι είχε καταλάβει και την 29η θέση της λίστας της Google με τα πιο διασκεδαστικά video!! Η Google απέσυρε βέβαια το video αμέσως σχεδόν μόλις οι ιταλικές αρχές επικοινώνησαν με την εταιρεία και της επισήμαναν την ύπαρξή του. Θεωρεί δε ότι η υποχρέωση να προβαίνει σε ένα είδος προληπτικού ελέγχου των video που μεταφορτώνονται στον ιστότοπό της είναι στην πράξη κάτι το αδύνατο. Και αυτό, διότι κάθε εβδομάδα «ανεβαίνουν» στο site 1.500.000 περίπου φιλμάκια.

Για την ιστορία πάντως, τα τέσσερα αγοράκια εντοπίσθηκαν με τη βοήθεια της ίδιας της Google και καταδικάσθηκαν σε κοινωνική εργασία για την πράξη τους. Ποιος είπε ότι η τεχνολογία δεν είναι δίκοπο μαχαίρι;

Πηγές: timesonline
privacyassociation
gizmodo
slate

Μπόλικο πράμα

Μπορεί να έχω κάνει καιρό να σας ενημερώσω για τη νομολογία του ΕΔΔΑ, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το τελευταίο κάθεται με σταυρωμένα τα χέρια. Πάμε λοιπόν !

Δημοσίευση άρθρου σε εφημερίδα στο οποίο ο προσφεύγων εμπλεκόταν εμμέσως σε ποινική υπόθεση που βρισκόταν στο στάδιο της ανάκρισης
ΕΔΔΑ, A. v. Norway (απόφαση 9.4.2009, προσφυγή n° 28070/06)
Παρά το γεγονός ότι ο προσφεύγων δεν κατονομαζόταν στο δημοσίευμα, περιλαμβάνονταν στοιχεία από τα οποία η ταυτότητα του θα μπορούσε να προσδιορισθεί, ιδιαιτέρως από τον κοινωνικό του περίγυρο. Το ΕΔΔΑ δέχεται τη σημασία της πληροφόρησης του κοινού σχετικά με ποινικές υποθέσεις, οι οποίες προκαλούν το δημόσιο ενδιαφέρον. Θεωρεί όμως ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση το δημοσίευμα ενέπλεκε τον προσφεύγοντα στην ποινική υπόθεση, προεξοφλώντας μάλιστα την ενοχή του, χωρίς να έχουν προκύψει αντίστοιχα στοιχεία από την ανάκριση. Το γεγονός αυτό είχε δυσβάσταχτες συνέπειες για την προσωπική και επαγγελματική ζωή του, καθώς, μετά το επίμαχο δημοσίευμα, ο ίδιος καταδιώχθηκε στην κυριολεξία από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έχασε τη δουλειά του και εγκατέλειψε το σπίτι του. Παραβίαση του άρθρου 8.

Δημοσίευση στον Τύπο φωτογραφίας καταδικασθείσας σε ποινική δίκη κατά την έξοδό της από το δικαστήριο
ΕΔΔΑ, Egeland and Hanseid v. Norway (απόφαση 16.4.2009, προσφυγή n° 34438/04)
Οι προσφεύγοντες, αρχισυντάκτες εφημερίδων ευρείας κυκλοφορίας, καταδικάσθηκαν σε δεκαπενθήμερη φυλάκιση (μετατρέψιμη σε πρόστιμο) για τη δημοσίευση φωτογραφίας καταδικασθείσας σε πολυετή φυλάκιση για ανθρωποκτονία, κατά τη στιγμή που η αστυνομία την οδηγούσε έξω από το δικαστήριο. Η καταδικασθείσα απεικονιζόταν σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση, κλαίγοντας και σκουπίζοντας τα μάτια της. Το ΕΔΔΑ κατέληξε σε μη παραβίαση του άρθρου 10, επιβεβαιώνοντας την πρόσφατη τάση της νομολογίας του να υποβαθμίζει την προστασία της ελευθερίας του τύπου σε σχέση με την προστασία της τιμής και αξιοπρέπειας. Θεώρησε ότι η στιγμή κατά την οποία ελήφθησαν οι επίμαχες φωτογραφίες (αμέσως μετά την ετυμηγορία του δικαστηρίου) καθώς και ο τρόπος που απεικονιζόταν η καταδικασθείσα, αποτέλεσαν αδιάκριτη συμπεριφορά εκ μέρους των δημοσιογράφων απέναντί της, η οποία μάλιστα δεν συμβιβαζόταν και με το συμφέρον της απρόσκοπτης απονομής της δικαιοσύνης. Ενδιαφέρουσες οι σύμφωνες γνώμες των δικαστών Ροζάκη και Malinverni σχετικά με την έκταση του « περιθωρίου εκτίμησης των κρατών-μελών » σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

Δικαίωμα πρόσβασης ΜΚΟ σε προσφυγή, η οποία είχε υποβληθεί από βουλευτή ενώπιον του Συνταγματικού δικαστηρίου
ΕΔΔΑ, Tarsasag a Szabadsag-Jogokert v. Hungary (απόφαση 14.4.2009, προσφυγή n° 37374/05)
Τα ουγγρικά δικαστήρια απέρριψαν την αίτηση του προσφεύγοντος Μη Κυβερνητικού Οργανισμού να λάβει αντίγραφο της εν λόγω προσφυγής, με την οποία ο βουλευτής παραπονιόταν για τη συνταγματικότητα πρόσφατων τροποποιήσεων του Ουγγρικού ποινικού κώδικα. Το ΕΔΔΑ καταλήγει σε παραβίαση του άρθρου 10. Θεωρεί ότι η απόρριψη του αιτήματος του προσφεύγοντος βάσει της νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων δεν ήταν συμβατή με την προαναφερθείσα διάταξη της Σύμβασης. Είναι αξιοσημείωτο ότι το ΕΔΔΑ υπογραμμίζει πως θα ήταν μοιραίο για την ελευθερία της έκφρασης θα μπορούσαν να αποκλείσουν την πρόσβαση των ΜΜΕ σε κείμενα που αντανακλούν τις απόψεις τους σχετικά με ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος, υπό το πρόσχημα προστασίας των προσωπικών τους δεδομένων. Επίσης, η απόφαση υπογραμμίζει τον ρόλο των ΜΚΟ στο πλαίσιο προστασίας της ελευθερίας του λόγου και την πληροφόρησης του κοινού σχετικά με ζητήματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Όπως παραδοσιακά πράττει με τον Τύπο, το ΕΔΔΑ χαρακτηρίζει σε αυτήν την απόφαση και τους ΜΚΟ ως « σκυλιά-φύλακες » (watchdogs) της δημοκρατίας.

Θάνατος οπλίτη κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας. Αξιοπιστία της διοικητικής έρευνας
ΕΔΔΑ, Beker v. Turkey (απόφαση 24.3.2009, προσφυγή n° 27866/03)Το ΕΔΔΑ εξετάζει μέσω του άρθρου 2 τις συνθήκες κατά τις οποίες βρήκε τον θάνατο οπλίτης μέσα στον θάλαμο του τάγματος όπου υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Η διοικητική έρευνα που διενεργήθηκε από τις τουρκικές αρχές κατέληξε ότι το θύμα είχε αυτοκτονήσει. Ωστόσο, το ΕΔΔΑ διαπιστώνει ότι τα συμπεράσματα της έρευνας « αψήφησαν κάθε λογική » και θεωρεί ότι οι τουρκικές αρχές δεν προσέφεραν επαρκείς εξηγήσεις για τον τρόπο με τον οποίο επήλθε ο θάνατος. Βάσει αυτού του στοιχείου, το ΕΔΔΑ αντιστρέφει το βάρος απόδειξης και καταλήγει σε παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης.

Ο Lord Hoffmann πήρε τ΄όπλο του

Ο Lord Hoffmann είναι δικαστής στο ανώτατο βρετανικό δικαστήριο, το House of Lords. Πρόσφατα, πριν από ένα μήνα, σε ομιλία του στο Judicial Studies Board επέκρινε δριμύτατα το Ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον ακτιβισμό του και για την τάση του να λειτουργεί ως ένα οιονεί Ευρωπαϊκό Συνταγματικό Δικαστήριο, παρά το γεγονός ότι στερείται της σχετικής πολιτικής νομιμοποίησης. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις απόψεις του, αξίζει. πιστεύω, να διαβάσετε την εισήγησή του διότι περιλαμβάνει τα βασικότερα επιχειρήματα όσων απορρίπτον την ιδέα της παγκοσμιότητας των ατομικών δικαιωμάτων. Κατά τον Hoffmann, πιστού οπαδού του Bentham όπως απορρέει από το κείμενό του, τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν μεν παγκόσμιο χαρακτήρα, ωστόσο η εφαρμογή τους στην εκάστοτη έννομη τάξη δεν μπορεί να είναι αρμοδιότητα ενός υπερεθνικού δικαστηρίου αλλά του εθνικού δικαστή. Στρέφοντας τα φαρμακερά του βέλη κατά του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ο Hoffmann αναρωτιέται από πού κι ως πού μπορεί ο Σλοβένος και ο Μολδαβός δικαστής να αποφασίζουν για εξιεδικευμένα ζητήματα εφαρμογής του βρετανικού δικαίου, όπως τη δυνατότητα νυχτερινών πτήσεων στο αεροδρόμιο του Heathrow (απόφαση Hatton and others v. UK) ή την απαγόρευση της αυτοενοχοποίησης ως αρχής του ποινικού δικαίου. Κατά τον Hoffmann, όταν το ΕΔΔΑ μπαίνει σε τόσο ειδικά ζητήματα (για τα οποία ο ίδιος υπονοεί ότι το δικαστήριο του Στρασβούργου δεν ξέρει τί του γίνεται) έχει απλώς την ευχαρίστηση of «teaching grandmothers to suck eggs» (την έκφραση τη δανείζεται από τον Bentham).
Πίσω από τα ενδιαφέροντα επιχειρήματα του Lord Hoffmann διαγράφεται ξεκάθαρα ο βρετανικός σνομπισμός και η άποψη ότι «δεν θα μας μάθουν αυτοί οι άσχετοι τη δουλειά μας». Κάτι δηλαδή σαν την πρόσφατη άποψη Έλληνα Αρεοπαγίτη, ο οποίος χαρακτήρισε το ΕΔΔΑ σε άρθρο του στο Νομικό Βήμα ως «το δικαστήριο του Καδή» χωρίς φυσικά να συνοδεύει το κομπλιμέντο του με μια θεωρητική ανάλυση του επιπέδου αυτής του Hoffmann. Ο Hoffmann πάντως επιλέγει να αγνοεί το ίδιο το περιεχόμενο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο έχει μεν παγκόσμιο χαρακτήρα αλλά, όταν εναπόκειται σε ένα υπερεθνικό δικαστήριο να το ερμηνεύσει τότε το αντικείμενο του ελέγχου δεν μπορεί παρά να είναι οι συγκεκριμένες έννομες τάξεις των κρατών-μελών. Η αποσπασματική παράθεση από τον Hoffmann ορισμένων νομολογιακών παραδειγμάτων του ΕΔΔΑ με τα οποία ο ίδιος σφόδρα διαφωνεί, δεν μπορεί να επισκιάσει τον βαθύτερο λόγο ύπαρξης του ΕΔΔΑ. Αυτός δεν είναι άλλος από τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής συνταγματικής τάξης, η οποία απαιτεί τη διαμόρφωη κοινών αρχών εφαρμογής των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται από τη Σύμβαση.
Ας μην ξεχνά ο Λόρδος τον λόγο γέννησης της Σύμβασης και δημιουργίας του ΕΔΔΑ: την εναρμόνιση των δικαιικών τάξεων των κρατών μελών, στο επίπεδο προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, και τη διαμόρφωση κοινών δημοκρατικών αξιών. Το έργο αυτό ανατέθηκε στο ΕΔΔΑ, σε έναν υπερεθνικό δικαστή, όχι για πλάκα αλλά για να αποφύγει η Ευρώπη ένα νέο Σύνταγμα της Βαϊμάρης και ένα νέο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εν έτει 2009, οι απόψεις του ανώτατου Άγγλου δικαστή μου φαίνονται πολύ επαρχιώτικες...

Πίθηκοι, ερπετά και σατανικοί χαυνόπρωκτοι

Λοιπόν, ήθελα να γράψω για την απόφαση του ΕΔΔΑ Branduse v. Romania, που δημοσιεύθηκε στις 8 Απριλίου και αφορά τη σουρεαλιστική κατάσταση καταδικασθέντος, ο οποίος εξέτιε την ποινή του σε φυλακή δίπλα σε χωματερή. Το ΕΔΔΑ κατέληξε πέρα από την παραβίαση του άρθρου 3 και σε παραβίαση του άρθρου 8, δεχόμενο ότι η δυσωδία από το σκουπιδαριό επιβάρυνε την υγεία του προσφεύγοντος.
Ωστόσο, κάποιοι φίλοι μου έστειλαν link σε κείμενο του site «Ορθοδοξία», όπου ο συντάκτης του αναλύει με διεισδυτικότητα τον σατανικό τρόπο με τον οποίο η ελληνική πολιτεία επιχειρεί μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (αυτό του Στρασβούργο και όχι το ξαδελφάκι της πόλης με τη μεγάλη γέφυρα) να εισαγάγει τη δυνατότητα γάμου μεταξύ ομοφυλοφίλων. Δεν μπόρεσα να αντισταθώ. Όταν διαβάζω τέτοια μπιζουδάκια, αισθάνομαι όπως η μύγα πάνω από την καρπουζόφλουδα. Κολλάω και θέλω να γράψω σχολιάκι.
Τον συντάκτη φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαιτέρως το ζήτημα του γάμου «μεταξύ των ανωμάλων» έτσι ώστε να έχει εντρυφήσει τόσο σε θέματα συγκριτικού δικαίου όσο και στη νομολογία του ΕΔΔΑ. Έτσι, προσφέρει στο κοινό του χρήσιμες πληροφορίες για το τί συμβαίνει στη Δανία και στη Νορβηγία ενώ αναφέρεται και στην απόφαση Ε.Β. κατά Γαλλίας του ΕΔΔΑ. Τώρα για το τελευταίο τα μπερδεύει λιγουλάκι αφού στη συνέχεια η αναφορά στη νομολογία του Δικαστηρίου των ΕυρωπαΪκών Κοινοτήτων δείχνει ότι θεωρεί πως τα δύο ευρωπαϊκά δικαστήρια είναι ένα και το αυτό. Δεν του κρατάμε πάντως κακία. Εδώ νομικοί και μεγαλοδημοσιογράφοι αγνοούν ότι ΕΔΔΑ και ΔΕΚ δεν είναι το ίδιο πράγμα, στον Άμβωνα της Ορθοδοξίας θα κάνουμε μούτρα για την ημιμάθειά του;
Μαθαίνουμε διάφορα ενδιαφέροντα από το άρθρο, όπως ότι στη Νορβηγία επιτρέπεται η κτηνοβασία. Δεν ξέρω γιατί, αλλά μου ήρθε αμέσως στο μυαλό η εικόνα ρωμαλέου ψαρά να κυνηγάει κανένα πρόβατο σε φιορδ για να του γνωρίσει το μεγαλείο του έρωτα. Παρεμπιπτόντως, στην Ελλάδα ποινικοποιείται η κτηνοβασία; Πώς τη βρίσκουν άραγε οι βοσκοί στα απομακρυσμένα χωριά της Πίνδου; Πάντως για να μη μακρηγορώ, η βασική θέση του άρθρου είναι ότι σκοπίμως ο Έλληνας νομοθέτης άφησε τα ομόφυλα ζευγάρια εκτός του Συμφώνου συμβίωσης, αφού, σύμφωνα με τη νομολογία του δικαστηρίου του Στρασβούργου, το εν λόγω Σύμφωνο θα πρέπει να επεκταθεί και σε αυτά. Τώρα, εδώ που τα λέμε, δεν έχει και πολύ άδικο. Μάλλον κάπως έτσι θα πρέπει να σκέφτηκε ο πονηρός Έλλην νομοθέτης. Αντί να χάσει το κυβερνών κόμμα καμμιά ψήφο από όλους αυτούς που έχουν τον Τελευταίο Πειρασμό για προσάναμμα, καλύτερα να αφήσουν απέξω τους χαυνόπρωκτους, (τη λέξη την έμαθα από το άρθρο- παρατηρούμε πάντως πλούτο λεξιλογίου ως προς τη συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών) και να έρθει μετά το Στρασβούργο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Και να τα πρωτοσέλιδα για Ευρωχαστούκια και άλλα τέτοια ψιλοβιτσιόζικα.
Το καλύτερο μας το φύλαει, ωστόσο, για το τέλος. Δεν μπορώ να αντισταθώ και θα παραθέσω ατόφια την παράγραφο: «Ω άνθρωποι και δη οι άρχοντες γιατί κλείνετε τα ώτα σας στη φωνή του ουρανού; Δεν ακούτε τον Κύριό μας που βροντοφωνάζει: «Αμήν λέγω υμίν. Εγώ το Α, εγώ και το Ω. Διορθώστε τα σφάλματα που όργισαν τον Πατέρα μου. Ω άνθρωποι γιατί γίνατε πίθηκοι και ερπετά; Δεν σας αρέσει αυτό που ο Πατήρ μου έδωσε, δηλαδή άνδρας με γυναίκα για να κάνουν τον πληθυσμό και τα παιδιά τους να είναι γερά; Σταματήστε γιατί θα έρθει και άλλο χτύπημα. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι ορθή. Θα πάτε όλοι στο πυρ του Θεού. Εγώ που σας έδωσα ζωή αιώνια σας παρακαλώ, διορθωθείτε. Γίνεται η διάσωση του πλανήτη γη. Τα παιδιά που κλαίνε δεν θέλουν ομοφυλόφιλους αλλά μάνα και πατέρα. Αμήν».

Καλά, τον φαντάζομαι τον τύπο να τα λέει αυτά μπροστά στον καθρέφτη με στυλ Robert De Niro στο Angel Heart. Και τον χαυνόπρωκτο να κραυγάζει “I want to know who I am!!”. Αξιοσημειώτη πάντως είναι η αποστροφή για τη διάσωση του πλανήτη γη (sic). Δεν πολυκαταλαβαίνω πώς συνδέεται η ομοφυλοφιλία με την καταστροφή του περιβάλλοντος. Παρακαλώ τον συντάκτη του άρθρου να μας εξηγήσει με ποιον τρόπο η εν λόγω δραστηριότητα επιδεινώνει την τρύπα του όζοντος.

Αποφασούλες

Colak and Tsakiridis v. Germany, 5.3.2009
Υποχρέωση ενημέρωσης ασθενή από τον ιατρό του/ Άρθρα 2, 6, 8

Γεια σας health freaks της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Στις αρχές του μηνός το ΕΔΔΑ εξέδωσε αυτήν την απόφαση που μπορεί να σας ενδιαφέρει. Η πρώτη εκ των προσφευγόντων παραπονέθηκε για την απουσία δίκαιης δίκης ενώπιον των γερμανικών δικαστηρίων, με το επιχείρημα ότι τα τελευταία αρνήθηκαν να της επιδικάσουν αποζημίωση στην αγωγή που είχε στρέψει κατά του προσωπικού της ιατρού. Ο ίδιος, κατά την προσφεύγουσα, έφερε ευθύνη, διότι δεν την είχε ενημερώσει έγκαιρα ότι ο σύντροφός της έπασχε από AIDS. Μόνο μετά τον θάνατο του τελευταίου από αυτήν την ασθένεια, η προσφεύγουσα ενημερώθηκε για την ασθένειά του, ενώ, μετά τις ιατρικές εξετάσεις στις οποίες υποβλήθηκε, διαγνώσθηκε ότι και αυτή ήταν φορέας του ιού HIV. Ο ίδιος ο σύντροφος της προσφεύγουσας είχε ζητήσει από τον κοινό προσωπικό ιατρό τους, να μην πληροφορηθεί η τελευταία για την ασθένειά του, παρά μόνο μετά τον θάνατό του.
Το ΕΔΔΑ εξέτασε βασικά την υπόθεση υπό το πρίσμα του άρθρου 2 (δικαίωμα στη ζωή). Έτσι, η συγκεκριμένη υπόθεση προστίθεται στον κατάλογο των αποφάσεων όπου το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι το άρθρο 2 είναι εφαρμοστέο, παρά το γεγονός ότι δεν έχει επέλθει ο θάνατος του ατόμου που αποτελεί το αντικείμενο της επικαλούμενης παραβίασης. Αυτό συμβαίνει εν προκειμένω, διότι η προσφεύγουσα έπασχε από θανατηφόρο ασθένεια, γεγονός που επιτρέπει στο ΕΔΔΑ να αναζητήσει τις θετικές υποχρεώσεις του γερμανικού κράτους ως προς το καθήκον έγκαιρης ενημέρωσής της.
Το ΕΔΔΑ καταλήγει σε μη παραβίαση του άρθρου 2, βασιζόμενο σε έκθεση πραγματογνωμοσύνης που είχε υποβληθεί στα γερμανικά δικαστήρια, σύμφωνα με την οποία η προσφεύγουσα είχε μολυνθεί από τον θανατηφόρο ιό πιθανότατα πριν ο σύντροφός της ενημερώσει τον ιατρό του. Δεχόμενο ότι σε αυτές τις περιπτώσεις το βάρος απόδειξης μεταφέρεται στον ενάγοντα προκειμένου να θεμελιώσει ότι ο ιατρός διέπραξε σοβαρό επαγγελματικό σφάλμα κατά την ενάσκηση των καθηκόντων του, παρατηρεί ότι η προσφεύγουσα δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι είχε μολυνθεί από τον HIV προτού ο ιατρός της πληροφορηθεί σχετικά με την ασθένεια του συντρόφου της. Στην ίδια περίπου βάση το ΕΔΔΑ καταλήγει και σε μη παραβίαση των άρθρων 8 και 6 της Σύμβασης. Το συμπέρασμα είναι ότι χρησιμοποιούμε προφυλακτικά για καλό και για κακό και αφήνουμε τον Πάπα να ζει στον κόσμο του.


Gütl v. Austria/ Löffelmann v. Austria, 12.3.2009
Στρατιωτικές υποχρεώσεις Μαρτύρων του Ιεχωβά/ Άρθρα 9 και 14

Η απόφαση αυτή έχει ενδιαφέρον και για την ελληνική έννομη τάξη. Και στις δύο υποθέσεις οι προσφεύγοντες ήταν Μάρτυρες του Ιεχωβά, με την ιδιότητα μάλιστα των ιερωμένων. Όταν κλήθηκαν να ντυθούνε στα χακί και να εκπληρώσουν τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις διαμαρτυρήθηκαν διότι οι ιερωμένοι αναγνωρισμένων θρησκειών από το Αυστριακό κράτος απαλάσσονταν των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων. Το ΕΔΔΑ κατέληξε ότι υπήρξε διάκριση μεταξύ των ιερωμένων των σχετικών θρησκευτικών ομάδων, αναγνώρισε την παραβίαση των άρθρων 9 και 14 της ΕΣΔΑ και επιδίκασε χρηματική αποζημίωση στους προσφεύγοντες για την ηθική βλάβη που είχαν υποστεί. Να δούμε πότε θα έρθει στο Στρασβούργο και σχετική ελληνική υπόθεση.

Η κουκούλα

Δεν είμαι ειδικός στα του Ποινικού δικαίου, αν και πάντοτε μου άρεσε αυτός ο κλάδος δικαίου, όποτε ίσως οι σκέψεις μου σχετικά με το ιδιώνυμο της κουκούλας να φαίνονται απλοϊκές. Προσωπικά δεν μου φαίνεται παράλογο να επιβάλλονται αυστηρότερες ποινές σε όσους συλλαμβάνονται να φθείρουν ξένη ιδιοκτησία ή να προκαλούν σωματική βλάβη φορώντας κουκούλα. Νομίζω ότι, ανεξαρτήτως της επικαιρότητας, η διάπραξη αυτών των αδικημάτων με κουκούλα, ή γενικώς με καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους, ενέχει ιδιαίτερη απαξία, προκαλεί το κοινό περί δικαίου αίσθημα και δικαιολογεί την αυστηρότερη ποινή. Για όσους παρατηρούν ότι θα δημιουργηθεί πρόβλημα, διότι μπορεί να συλλαμβάνονται και άτομα που θα βρίσκονται κοντά στα επεισόδια και θα καλύπτουν το πρόσωπό τους για να προστατευθούν από τα καπνογόνα, η απάντηση είναι ότι υπάρχουν δικαστήρια για να διακρίνουν την ήρα από το στάχυ. Δεν μπορείς να θεωρείς εξ αρχής τον ποινικό δικαστή ως ηλίθιο…

Αυτό που με ενοχλεί προσωπικά είναι η επανάληψη για πολλοστή φορά του μοτίβου : το κράτος ποινικοποιεί συμπεριφορές ευκαιριακά, υπό το βάρος της πολιτικής επικαιρότητας και της κοινωνικής πίεσης. Το παρελθόν έχει τόσες πολλές φορές δείξει ότι η χάραξη αντιεγκληματικής πολιτικής υπό το βάρος των γεγονότων οδηγεί σε λάθος λύσεις. Διότι, εν προκειμένω, δεν χρειάζεται και πολύ μυαλό για να καταλάβει κανείς ότι, για να επιβάλλεις την ποινή, πρέπει πρώτα να συλλάβεις. Τα υπόλοιπα είναι για λαϊκή κατανάλωση. Επίσης, η μετατροπή του αδικήματος από πλημμέλημα σε κακούργημα είναι και αυτή υπερβολική και αδικαιολόγητη. Η λογική είναι αναμφισβήτητα, «αφήστε τον κόσμο να φανταστεί ότι ο κουκουλοφόρος που έσπασε τις βιτρίνες στη Σκουφά, θα πάει μέσα ισόβια, για να ηρεμήσουν τα πνεύματα».

Βέβαια, με αφορμή αυτήν την ιστορία παρατηρούμε για ακόμα μια φορά τη γελοιότητα πολιτικών αρχηγών, σαν τον Τσίπρα, ο οποίος δήλωσε ότι επί της ουσίας αυτά τα μέτρα στρέφονται εναντίον του κάθε πολίτη που θα διαμαρτυρηθεί απέναντι στην εξουσία ή την αστυνομική αυθαιρεσία. Συγγνώμη, αλλά το μέτρο δεν προβλέπεται γι΄αυτόν που διαδηλώνει αλλά γι΄αυτόν που τα σπάει. Και τελικά τι προτείνει εκείνος; Πολύ θα ήθελα κάποια μέρα να ήταν στην Κυβέρνηση, για να έβλεπα τι θα έκανε, όταν επιτέλους θα έπρεπε να λάβει αποφάσεις αντί να προβαίνει σε εξυπνακίστικα σχόλια.

Gorou v. Greece n° 2 (GC)

Ένα περίπου χρόνου μετά την απόφαση Arvanitaki-Rompoti, το Grand Chamber του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, επανέρχεται με μια νέα "ελληνική" απόφαση. Στη Gorou n° 2 εξέτασε το ζήτημα της επάρκειας της αιτιολογίας σε απορριπτική απόφαση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου κατόπιν αιτήματος της πολιτικής αγωγής να ασκήσει αναίρεση. Το Grand Chamber επιβεβαίωσε την απόφαση του Τμήματος που είχε διαπιστώσει μη παραβίαση του άρθρου 6§1. Κατέληξε στο ότι η σχεδόν μονολεκτική απόρριψη του αιτήματος της προσφεύγουσας από τον Εισαγγελέα δεν παραβίαζε το άρθρο 6§1, δεδομένου του χαρακτήρα αυτού του διαβήματος της πολιτικής αγωγής, όπως είχε διαπλασθεί από τη δικαστική πρακτική. Το ενδιαφέρον της απόφασης επικεντρώνεται στις σκέψεις του ΕΔΔΑ με τις οποίες διαπιστώνεται η εφαρμογή του άρθρου 6§1. Παρά την απουσία νομοθετικής κατοχύρωσης της δυνατότητας της πολιτικής αγωγής να ζητήσει από τον Εισαγγελέα την άσκηση αναίρεσης, το ΕΔΔΑ θεωρεί ότι, λόγω της σταθερής δικαστικής πρακτικής, είχε διαπλασθεί ένα είδος δικαιώματος της ενδιαφερομένης να απευθυνθεί στον Εισαγγελέα και έτσι υφίστατο "διαφορά" εν προκειμένω, όπως απαιτεί το άρθρο 6§1. Σημειωτέον ότι η Gorou n° 2 είναι η πρώτη απόφαση όπου το ΕΔΔΑ δέχεται ότι η δικαστική πρακτική, όχι μόνο μπορεί να διαπλάσει το γραπτό δίκαιο, αλλά δύναται και να ληφθεί υπ΄όψη στο πλαίσιο του άρθρου 6§1 ακόμα και όταν αντιστρατεύεται το γράμμα του νόμου. Στο σημείο αυτό είναι πολύ ενδιαφέρουσα η γνώμη των έξι δικαστών που θεώρησαν ότι το άρθρο 6§1 δεν ήταν εφαρμοστέο εν προκειμένω.
Δεδομένου ότι η κ. Γώρου είναι συχνός πελάτης του Στρασβούργου και ότι το ΕΔΔΑ έχει έως σήμερα εκδώσει 4 αποφάσεις ως προς το ίδιο ακριβώς ζήτημα, αναμένουμε με αγωνία την αντίδρασή της με την πέμπτη κατά σειρά προσφυγή...

Ο Δημοσιογράφος, ο Βοτανικός και ο θαυμαστός κόσμος της νομικής επιστήμης

Ήταν μια φορά ένα παιδάκι που έγραφε επιφυλλίδες σε σοβαρή πρωινή εφημερίδα (ήταν και παραθυράρχης σε δελτία ειδήσεων αλλά αυτό δεν μας ενδιαφέρει). Μια μέρα ήρθε ένα κακό δικαστήριο και πείραξε την ομάδα του και δεν την άφηνε να παίζει στο γήπεδο που αυτή ήθελε. Το παιδάκι δεν κατάλαβε γιατί συνέβαινε αυτό, αφού η ομάδα του είχε την άδεια από αυτούς που κανονικά αποφασίζουνε γι΄αυτά τα πράγματα να παίζει όπου γουστάρει. Έτσι ρώτησε από δω κι απο κει και κάτι φίλοι τού είπαν ότι υπάρχει ένα πράγμα που το λένε έλεγχο της συνταγματικότητας που είναι κάτι σαν τον άσσο στο πόκερ και ότι όταν το χρησιμοποίησει ένα δικαστήριο, μπορεί μέχρι και να μη χτιστεί γήπεδο εκεί που είχε αποφασίσει η Βουλή να το χτίσει. Το παιδάκι τσαντίστηκε, γιατί σκέφτηκε ότι αυτά είναι σαχλαμάρες και γίνονται για να μην κερδίζει η ομάδα του. Παρόλο που από νομικά το μόνο που σκάμπαζε ήταν κατά που έπεφτε η Νομική Αθηνών, άρχισε να γράφει γι΄αυτά τα περίεργα πράγματα στην εφημερίδα του.
Τελευταία φορά που ξαναέγραψε στην εφημερίδα του ήταν προχτές που του είπανε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας (αυτό, παρά το όνομά του, είναι ένα δικαστήριο που βρίσκεται κοντά εκεί που που έχει μια στοά με ωραία μαγαζιά που πουλάνε σημαίες και τσάντες για δικηγόρους) γνωμοδότησε για το προεδρικό διάταγμα Σουφλιά σχετικά με την ανάπλαση του Βοτανικού. Ανακάλυψε έκπληκτο ότι ένα δικαστήριο μπορεί να αναφέρεται σε έννοιες όπως «τα δεδομένα της κοινής πείρας» ή να θεωρεί τη βελτίωση των όρων διαβίωσης στα αστικά κέντρα ως «πρωταρχικό στόχο για την προστασία του οικιστικού περιβάλλοντος». Πω, πω είπε! Αυτά είναι πολύ κακά πράγματα, γιατί ένας συνταγματικός δικαστής δεν μπορεί να βάζει και πολιτικές παραμέτρους στην κρίση του. Κατά το παιδάκι, το δικαστήριο είναι κάτι σαν μηχανή κιμά. Του βάζεις κρέας (την υπόθεση) και σου βγάζει κιμά (την απόφαση).
Τα επόμενα Χριστούγεννα προτείνω στη μανούλα του να του κάνει δώρο μια συνδρομή στο περιοδικό Νόμος και Φύση και να του πάρει και κανένα εγχειρίδιο Συνταγματικού Δικαίου, για να διαβάσει ιδιαιτέρως το κεφάλαιο για τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων. Εκεί θα μπορέσει να μάθει ότι στον κόσμο υπάρχουν κάτι περίεργοι κύριοι που λέγονται συνταγματολόγοι. Εδώ και δύο αίωνες τσακώνονται για ένα παράξενο πράγμα. Αυτό λέγεται «τα όρια ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων». Αυτοί οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν αν η δικαστική κρίση λειτουργεί σαν μηχανή κιμά ή εάν σε μια δημοκρατία, για να λειτουργεί αυτή σωστά, πρέπει να κάνει και κάτι παραπάνω, όταν εξειδικεύει αόριστες έννοιες. Όπως, την προστασία του περιβάλλοντος, την αειφόρο ανάπτυξη, τα δεδομένα της κοινής πείρας.
Ευτυχώς πάντως που υπάρχουν αυτά τα έξυπνα παιδάκια και με τα άρθρα τους δίνουν εύκολες και σωστές λύσεις σε αυτά τα προβλήματα.
Μπράβο παιδάκι. Πάρε και ένα εισιτήριο διαρκείας για δωράκι.